Zimbabve uzun yıllardır sağlık altyapısıyla ilgili sorunlar yaşıyor. Ülkede ihmal edilen kamu hastaneleri, artık en temel sağlık hizmetlerinin bile lüks haline geldiği bir krizin içinde. Ekonomik istikrarsızlık, kronik bütçe yetersizliği, çürüyen altyapı ve donanımlı sağlık çalışanı eksikliği hasta tedavisindeki seviyeyi hızla düşürdü.
Başkent Harare’deki Parirenyatwa Devlet Hastanesi’nde genç bir anne, ağır hasta çocuğunu kucaklayarak koridorda bekliyor. Çocuğunun öksürükleri arasında annenin sessiz yardım talebi duyuluyor: “Sadece tedavi istiyorum.”
Bu sahne, ülkedeki sağlık sisteminin içinde bulunduğu çöküşü kısa bir özeti. Hasta yataklarında çaresizce bekleyen hastalar, çatlamış tavanlara boş gözlerle bakıyor. Hemşirelerin reçete yazmaktan başka çareleri yok, hastalar ellerindeki reçetelerle ilaç ve hatta eldiven dahi satın almak zorunda bırakılıyor.
YEMEK, İLAÇ VE HİJYEN YOK
Hastane ziyaretine gelen 66 yaşındaki Mavis Chirevo, kızını eve götürmek zorunda kaldığını anlatıyor: “Ne ağrı kesici var ne bakım. Her şeyi bizden almamızı istiyorlar.” Tuvaletler çalışmıyor, sular akmıyor, temizlik imkânsız hale gelmiş durumda. Kanser hastası Elton Mhembere, “Tuvalet yok, herkes kendi kovasıyla ihtiyaçlarını gideriyor”
Bir başka hasta yakını Rachel Chauruka ise, “Hastanede hiçbir şey çalışmıyor. Hastalara verilen yemek bile bir avuç yağsız haşlanmış lahana ve mısır lapası” diyerek durumu özetliyor.
YILLARDIR SÜREN İHMALİN TABLOSU
Durum sadece Parirenyatwa Hastanesi ile sınırlı değil. Harare’deki Sally Mugabe Hastanesi’nde de benzer bir tablo var. Ağır hastalar ilaçsız, serum dahi bulunamıyor. Mortuarlarda elektrik kesintileri nedeniyle ceset kokuları hastane koridorlarına yayılıyor.
2000’li yıllardan bu yana yaşanan ekonomik çöküş, kamu sağlığı sistemini yerle bir etti. Hiper enflasyon ve siyasi krizlerle birlikte doktorlar ve hemşireler ülkeden göç etti. Yalnızca 2021–2022 arasında 4 bin sağlık çalışanı ülkeyi terk etti. Bugün İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri’nde (NHS) çalışan 4 binden fazla Zimbabveli sağlıkçı bulunuyor.
”BU PARALAR NEREYE GİDİYOR?”
Gençlik Bakanı Tinoda Machakaire, hasta bir akrabasını ziyareti sonrası sosyal medyada yaptığı açıklamada, “Gördüklerim çok sarsıcıydı” diyerek hastane şartlarını eleştirdi. Ancak Sağlık Bakanlığı, bu yorumları “haksız eleştiri” olarak niteleyerek sert tepki gösterdi.
Başkan Emmerson Mnangagwa, göreve geldiği 2017’de sağlık sistemini iyileştirme sözü vermişti. Ancak neredeyse 10 yıl geçmesine rağmen durum daha da kötüleşti. Bu hafta yaptığı sürpriz hastane ziyaretinde:
“Sağlık hizmetlerini güçlendirmek hükümetimin önceliğidir” dedi. Fakat doktorlar bu sözlere inanmıyor. Bir doktor, “Kaynaklar yok. Paralar nereye gidiyor? Hastalar ölüyor, kimse ilgilenmiyor” diyerek tepki gösterdi.
UMUDU TÜKENEN HASTALAR
57 yaşındaki HIV hastası Dereck Chawunopa ise kamu hastanelerine adım atmayı bile reddediyor: “28 yıldır HIV ile yaşıyorum ama bu şartlarda hastaneye gitmek ölüm demek. Bu stres bile insanı öldürür.”
Genç anneler, yaşlı hastalar ve çaresiz ziyaretçiler, Zimbabve’nin kamu hastanelerinde her gün aynı tabloyla karşılaşıyor. Kimi sessizce dua ediyor, kimi bekliyor. Evelyn Soko, hasta çocuğunu kucaklayıp başını eğiyor: “Ne olacağını bilmiyorum… Sadece bekliyorum.”
Kaynak : AA