Zanzibar’da 2 milyon kişinin yaklaşık yarısı hâlâ ulusal elektrik şebekesine bağlı değil. Bu nedenle birçok aile, geceleri dumanlı yağ lambalarıyla aydınlanıyor. Sekiz çocuğuna bu loş ışıkta ders çalıştırmaya çalışan Hamna Silima Nyange, “Işık çok zayıftı, duman da gözlerimi yakıyordu” diyor.
Ancak komşusu Tatu Omary Hamad, çatısına güneş panelleri kurduğunda hayat değişti.
“Artık evimizde yeterince ışık var,” diyor Nyange.
KADINLAR GÜNEŞ ENERJİSİNDE ÖNCÜ
Tatu Omary Hamad, Zanzibar’da Barefoot College International tarafından eğitilen onlarca “Solar Mama”dan (Güneş Annesi) biri. Bu uluslararası sivil toplum kuruluşu, kırsal bölgelerde elektriğe erişimi olmayan kadınları güneş enerjisi teknisyeni olarak yetiştiriyor. Şimdiye kadar Zanzibar’da 1.845 ev güneş enerjisiyle aydınlatıldı.
Program, genellikle orta yaşlı ve resmi eğitimi az kadınları seçiyor. Altı aylık eğitim sonunda, her biri en az 50 güneş paneli setiyle kendi köylerine dönüyor ve sistemlerin kurulumundan bakımına kadar her aşamada görev alıyor.
Zanzibar’daki merkez 10 yıldır faaliyet gösteriyor. İlk yıllarda kadınlar eğitim için Hindistan’a gönderiliyordu.
“DEĞİŞİMİN KADINLARDAN GELMESİNİ İSTİYORUZ”
Programın yöneticisi Brenda Geofrey, “Kadınların değişim öncüsü olmasını istiyoruz” diyor.
Bu girişim, sadece enerjiye erişimi değil, istihdamı ve toplumsal cinsiyet eşitliğini de güçlendirmeyi hedefliyor.
Eğitim alan kadınlardan biri olan Khazija Gharib Issa, dul ve işsizken programa katılmış. Şimdi ise “usta eğitmen” olarak görev yapıyor:
“Bir işim var, bir evim var. Önceden hiçbir şeyim yoktu.”
SAĞLIK VE ÇEVRE AÇISINDAN DA DÖNÜŞÜM
Program, sadece enerjiye değil, sağlığa da odaklanıyor. Güneş enerjisi kursuna ek olarak kadınlara sağlık, arıcılık, tarım ve terzilik gibi alanlarda eğitim veriliyor. Katılımcılar köylerine döndüklerinde edindikleri sağlık bilgisini paylaşıyor.
Yerel sağlık çalışanı Jacob Dianga, kerosen lambaların göz, akciğer ve yangın riski açısından ciddi tehlike yarattığını belirtiyor:
“Temiz enerji çok önemli. Sağlığımızı koruyor.”
AFRİKA GENELİNDE YAYILIYOR
Barefoot College International, Zanzibar’ın yanı sıra Madagaskar ve Senegal’de de kampüsler açtı. Son yıllarda Malavi, Somaliland ve bu yıl Orta Afrika Cumhuriyeti’nden kadınlar Zanzibar’daki eğitimlere katıldı.
Ancak kurum, finansman sıkıntılarıyla da karşı karşıya. ABD ve Avrupa’daki bağış kesintileri nedeniyle projeler daha az kaynakla daha fazla rekabet etmek zorunda.
Bir diğer zorluk ise bazı yerel topluluklarda kadınların bu yeni rolüne karşı direnç.
Geofrey, “Birçok Afrika toplumunda kadınların evde kalması bekleniyor. Ama bu program bunu değiştiriyor,” diyor.
Khazija Issa ise artık köyünde örnek bir figür:
“Başta herkes bu işin erkeklere ait olduğunu sanıyordu, bana güldüler. Şimdi ne kadar önemli bir iş yaptığımı görüyorlar.”