Zambiya hükümeti, uzun süredir yaşanan hidroelektrik kaynaklı enerji sıkıntılarını aşmak ve ülkenin enerji güvenliğini güçlendirmek amacıyla 2026 yılına kadar 2 bin 160 megavatlık yeni elektrik üretim kapasitesi eklemeyi hedefleyen kapsamlı bir genişleme planı açıkladı. Başkent Lusaka’da bağımsız enerji üreticileriyle bir araya gelen Enerji Bakanı Makozo Chikote, planın Zambiya’yı kronik elektrik kesintilerinden kurtararak daha istikrarlı ve çeşitlendirilmiş bir enerji sistemine taşıyacağını vurguladı.
HİDROELEKTRİK BAĞIMLILIĞI SONA ERİYOR
Zambiya’da mevcut elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 80’i hidroelektrik santrallerine dayanıyor. Ancak son yıllarda yaşanan kuraklıklar, bu yapının kırılganlığını gözler önüne serdi. Yeni enerji yol haritası; güneş enerjisi, küçük ölçekli hidroelektrik santraller, termal yedekleme ve hibrit sistemleri kapsayan çok kaynaklı bir üretim modelini öne çıkarıyor.
Bakan Chikote, toplantıda yaptığı açıklamada:
“Zambiya artık yalnızca hidroelektriğe bağımlı kalmayacak ve enerji kıtlığını büyümenin önünde kalıcı bir engel olarak kabul etmeyecek.” ifadelerini kullandı.
HEDEF 2 BİN 600 MEGAVATI AŞABİLİR
Hükümetin paylaştığı proje listeleri ve resmi açıklamalara göre, planlanan yatırımların toplam kapasitesinin 2 bin 600 megavatı aşması da mümkün görünüyor. Bu dönüşümün, elektrik kesintilerini büyük ölçüde azaltmasının yanı sıra Zambiya’yı Güney Afrika Enerji Havuzu’nda potansiyel bir enerji ihracatçısı konumuna taşıyabileceği de belirtiliyor. Bu kapsamda öne çıkan projelerden biri, yenilenebilir enerji yatırımlarının sembolü haline gelen 100 megavatlık Chisamba Güneş Enerjisi Santrali oldu.
Hükümet, bu büyük ölçekli dönüşümün finansmanında bağımsız enerji üreticilerine (IPP) önemli bir rol biçiyor. Enerji Bakanı Chikote, yatırımcıların sürece daha hızlı dahil olabilmesi için onay mekanizmalarının sadeleştirileceğini ve şeffaflığın artırılacağını belirterek, “Bu yaklaşım gecikmeleri azaltacak ve yatırımcı güvenini güçlendirecek” dedi.
EKONOMİK BÜYÜME İÇİN ENERJİ GÜVENLİĞİ ŞART
Yetkililere göre güvenilir elektrik arzı, Zambiya ekonomisinin temel sektörleri açısından kritik öneme sahip. Madencilik sektörü sürekli enerjiye ihtiyaç duyarken, tarımda sulama, depolama ve soğuk zincir lojistiği elektrik altyapısına bağlı. Üretim sektöründe ise kesintiler doğrudan verim kaybına yol açıyor. Daha güçlü bir ulusal şebekenin, işletme maliyetlerini düşürmesi, yeni sanayi bölgelerini desteklemesi ve bakır işleme kapasitesi ile dijital hizmetlerin gelişimini hızlandırması bekleniyor.
Uzmanlar, önümüzdeki iki yılın Zambiya açısından kritik olacağına dikkat çekiyor. Planlanan projelerin finansmanı, inşaat süreçleri ve şebeke entegrasyonunun başarıyla yönetilmesi, hedeflerin gerçekleşmesinde belirleyici olacak. Hükümet haritasını net biçimde ortaya koyarken, yatırımcıların ilgisinin yüksek olduğu ve birçok projenin ileri bulunduğu ifade ediliyor.
Zambiya’nın bu ivmeyi sürdürmesi halinde, ülkenin enerji yapısını köklü biçimde dönüştürerek bölgesel enerji ekonomisinde daha güçlü bir aktör haline gelmesi bekleniyor.
Kaynak: Further Africa