Afrika’nın en etkileyici biyolojik çeşitliliklerinden birine ev sahipliği yapan Zambiya, doğal mirasını ulusal kalkınma planlarına daha etkin bir şekilde entegre etmek için önemli adımlar atıyor. Ülke topraklarının yüzde 30’unu kapsayan 20 milli park ve 36 yaban hayatı yönetim alanı (GMA) ile Zambiya’nın doğal varlıkları; sadece ekosistemlerin korunmasına değil, aynı zamanda gıda güvenliğine, iklim direncine ve kırsal geçim kaynaklarına da katkı sağlıyor. Ancak bu korunan alanların ulusal muhasebe sistemlerinde yeterince temsil edilmemesi, veri eksiklikleri nedeniyle potansiyellerinin göz ardı edilmesine yol açıyordu. Bu sorunu çözmek amacıyla Zambiya, Dünya Bankası’nın Küresel Sürdürülebilirlik Programı (GPS) desteğiyle, Doğal Sermaye Muhasebesi (NCA) çerçevesinde Yaban Hayatı ve Korunan Alanlar Hesaplarını (WPAA) güncelliyor. Bu süreç, Yeşil Ekonomi ve Çevre Bakanlığı, Zambiya İstatistik Ajansı (ZamStats) ve Ulusal Parklar ve Yaban Hayatı Dairesi (DNPW) iş birliğinde yürütülüyor.
KORUMA VE KALKINMA İÇİN VERİ EKSİKLİĞİ GİDERİLİYOR
Güncellenen WPAA, Zambiya’nın korunan alanlarının ekonomik katkılarını ve sürdürülebilirliğini ortaya koyacak veri odaklı analizler sunmayı amaçlıyor. Biyoçeşitlilik eğilimleri, yaban hayatı popülasyonları ve habitat koşulları gibi verilerin bir araya getirilmesiyle politika yapıcılar, doğa korumanın ekonomi üzerindeki etkisini daha net görebilecek. Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nın (WWF) sağladığı teknik destek sayesinde, yaban hayatı ve ekosistemler üzerine veri toplama süreci güçlendirilirken, aynı zamanda iklim finansmanı sağlanması ve sürdürülebilir arazi kullanımı politikalarının desteklenmesi hedefleniyor.
KORUNAN ALANLARIN POTANSİYELİ ORTAYA ÇIKARILIYOR
Turizm, Zambiya ekonomisine %7’nin üzerinde katkı sağlayan büyük bir sektörü oluşturuyor. South Luangwa, Kafue ve Lower Zambezi gibi milli parklar her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor ve milyonlarca dolarlık gelir elde ediliyor. Ancak ziyaretçi eğilimleri ve harcamalarla ilgili verilerin dağınık olması, etkili politika üretimini zorlaştırıyordu. Güncellenen WPAA şu başlıklarda veri toplayarak bu boşlukları dolduracak:
Turizm gelir akışları ve özel sektör yatırımları
Milli park çevresindeki topluluklarla istihdam bağlantıları
Filler, leoparlar ve Afrika yaban köpekleri gibi sembol türlerin popülasyon eğilimleri
Arazi kullanımı değişiklikleri ve habitat kayıpları
Kaçak avcılık ve yasa dışı yaban hayatı ticaretinin etkileri
Bu veriler sayesinde Zambiya, koruma planlamasını güçlendirecek, kaynak tahsisini daha etkili hale getirecek ve kaçak avcılığa karşı mücadeleyi pekiştirecek.
TOPLULUKLARI GÜÇLENDİRME VE İKLİM EYLEMİNİ DESTEKLEME
1,5 milyondan fazla Zambiyalı, GMA bölgelerinde yaşıyor ve yaban hayatına dayalı gelir ve sürdürülebilir kaynak kullanımıyla geçimini sağlıyor. WPAA, bu bölgelerden topluluklara aktarılan gelir miktarını belgeleyerek, adil fayda paylaşımını ve kapsayıcı büyümeyi destekleyen politikaların geliştirilmesine katkı sunacak. Ayrıca, Zambiya’nın orman ve sulak alanlarının karbon yutak kapasitesinin tanınmasıyla, ülkenin iklim direnci stratejileri ve Paris Anlaşması kapsamındaki ulusal katkı beyanları (NDC) güçlendirilecek.Bu hesaplar aynı zamanda, peyzaj ölçekli koruma, sürdürülebilir arazi planlaması ve yeşil ekonomi çeşitlendirmesini amaçlayan GREAT Dönüşümsel Kalkınma Programı gibi öncü projelere de bilgi sağlayacak.
SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME İÇİN NET BİR YOL HARİTASI
Zambiya, Doğal Sermaye Muhasebesi çerçevesinde ilerlerken, güncellenmiş Yaban Hayatı ve Korunan Alanlar Hesapları, doğa korumayı ulusal ekonomik planlamaya entegre etme konusunda temel bir araç olacak. WPAA’nın 2025 yılı sonuna kadar tamamlanması ve teknik eğitimlerle ulusal karar alma süreçlerine entegre edilmesi planlanıyor. WWF, Dünya Bankası ve ulusal kurumlarla kurulan güçlü ortaklıklar sayesinde Zambiya, sürdürülebilir çevre yönetiminde bölgesel bir lider olarak öne çıkıyor. Doğayı ve yaban hayatını ekonomik varlıklar olarak tanıyan Zambiya, koruma ile kalkınmanın bir arada yürüyebileceğini tüm dünyaya gösteriyor.