Yolsuzlukla mücadele kuruluşu olan Transparency International Rusya, Wagner Grubu’nun Afrika’daki yasadışı altın ticareti operasyonlarına dair kapsamlı bir araştırma yayımladı. Şu anda sürgünde olan ama faaliyet göstermeye devam eden kurumun hazırladığı “Altın ve Arbalet: Rus Paralı Askerleri Afrika’da Kirli İşleri Nasıl Yürütüyor?” başlıklı rapor, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik savaşının ardından Batı yaptırımlarıyla karşı karşıya kalmasına rağmen, Afrika altını üzerinden 2,5 milyar dolardan fazla gelir sağladığını ortaya koyuyor.
Araştırmaya göre, Kremlin’e yakın paralı asker grupları ve Rus iş insanları, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan ve Mali gibi ülkelerde otoriter rejimleri destekleme karşılığında altın, elmas, kereste ve diğer madenlere ayrıcalıklı erişim kazanıyor. Bu kaynaklar, kaçak altın ticaretinin küresel merkezi hâline gelen Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) üzerinden yasa dışı yollarla dünya pazarlarına ihraç ediliyor.
ORTA AFRİKA CUMHURİYETİ: ALTIN VE ELMASLARA ZORLA EL KOYMA
Wagner güçleri, Orta Afrika Cumhuriyeti’nde Başkan Faustin-Archange Touadéra’nın rejimini koruma karşılığında ülkedeki önemli altın ve elmas madenlerinin kontrolünü ele geçirdi. Yerel halktan zanaatkâr madenciler ise şiddet yoluyla yerlerinden edildi. 2020’den bu yana Rus paralı askerlerine bağlı operasyonlarda 900’den fazla sivilin hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.
SUDAN: 1,9 MİLYAR DOLARLIK ALTIN KAÇAKÇILIĞI
Sudan’da, Wagner ile bağlantılı Meroe Gold gibi şirketler, ülkedeki siyasi savaştan faydalanarak 1,9 milyar doları aşan tutarda altın kaçırdı. Beşir rejiminin yıkılmasından sonra bile hem hükümet güçleri hem de rakip milislerle iş birliği yaparak konumlarını sağlama aldılar. Bu esnek ittifak modeli, Rusya’nın Afrika’daki nüfuzunu sürdürmesine katkı sağlıyor.
MALİ: ASKERİ HİZMETE KARŞILIK MİLYONLARCA DOLAR
Mali 2021 yılındaki askeri darbenin ardından, Rus paralı askerlerini ülkeye davet etti. Ancak diğer ülkelerden farklı olarak, Wagner bağlantılı güçler burada önemli madencilik imtiyazları elde edemedi. Yine de askeri destek karşılığında, cunta yönetiminin Wagner’e 200 milyon dolara kadar ödeme yaptığı biliniyor
BAE: KAÇAK ALTININ KÜRESEL GEÇİŞ NOKTASI
Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan ve Mali’den yasa dışı yollarla çıkarılan altınlar, çoğunlukla BAE üzerinden dünya pazarlarına ulaşıyor. Rapor, BAE’nin gevşek finansal düzenlemeleri ve kontrolsüz piyasaları nedeniyle, bu ülkeyi küresel kara para aklama karşıtı çabalar açısından kritik bir kör nokta olarak tanımlıyor. Özellikle el yapımı ve beyan dışı altınların ithalatında BAE’nin liderlik bayrağını taşıdığı vurgulanıyor.
ŞİDDET VE ÇIKAR TİCARETİ İÇ İÇE
Raporun baş yazarı, sürgündeki araştırmacı Gleb Golubkov, bu düzenin sadece paralı asker faaliyetleri olarak görülmemesi gerektiğini söylüyor:
“Bu sadece silahlı gruplarla ilgili değil; Rus iş dünyası, askeri yapılar ve Afrika’daki yerel yönetimler arasında gelişen çok katmanlı bir ittifak sistemiyle karşı karşıyayız.” Golubkov, bu yapının yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasi hedefler taşıdığına dikkat çekiyor:
“Afrika’da gördüğümüz şey, şiddetin ve çıkarcı ticaretin el ele yürüdüğü, Rusya’nın hem jeopolitik hem de finansal çıkarlarına hizmet eden karmaşık bir modeldir.”
KALICI BİR ELE GEÇİRME STRATEJİSİ
Transparency International Rusya’nın değerlendirmesine göre, Kremlin, Afrika’daki etkisini kısa vadeli değil, uzun vadeli bir siyasi nüfuz stratejisiyle kuruyor. Golubkov’un ifadesiyle:
“Bu, birbirinden kopuk birkaç olay değil; rejim değişikliklerine, iç savaşlara ve dış baskılara dayanabilecek şekilde inşa edilmiş bütünlüklü bir sistem olarak uygulanıyor.”
Araştırma, Rusya’nın Afrika’daki askeri müdahaleleri, ekonomik kaynaklara el koyma çabaları ve siyasi ortaklıkları bir arada kullanarak bölgesel egemenlik kurma niyetinde olduğunu açıkça gözler önüne seriyor.
Kaynak: Transparency International Russia