Uganda Yüksek Mahkemesi, sivillerin askeri mahkemelerde yargılanmasının anayasaya aykırı olduğuna hükmederek bu tür yargılamaların derhal durdurulmasını ve devam eden davaların sivil mahkemelere aktarılmasını kararlaştırdı.
Bu karar, ülkenin Genel Askeri Mahkemesi’nde yargılanan muhalefet lideri Kizza Besigye için bir rahatlama getirdi. Besigye’nin avukatı Erias Lukwago, müvekkilinin askeri mahkemede artık ifade vermek zorunda olmadığını doğruladı.
Kararı açıklayan Yüksek Mahkeme Başkanı Alphonse Owiny-Dollo, askeri mahkemelerin anayasanın gerektirdiği adil ve tarafsız yargılama yetkisine sahip olmadığını vurguladı. Bu nedenle, sivillere yönelik tüm suçlamaların ve yargılamaların durdurulması gerektiğini belirtti.
Muhalefet Liderinin Hukuki Mücadelesi
Başkan Yoweri Museveni’nin uzun süredir eleştirmeni olan Besigye, geçen yıl kasım ayında Kenya’da tutuklanmış ve Uganda’ya iade edilmişti. Ateşli silah bulundurma ve güvenlik ile ilgili suçlar da dahil olmak üzere birçok suçlamayla karşı karşıya kalan Besigye, Kampala’daki bir yüksek güvenlikli cezaevinde tutuluyordu. Bazı suçlamalar ölüm cezasını içeriyor.
Besigye’nin avukatları, daha önce askeri mahkemelerin siviller üzerindeki yargı yetkisini sorgulamak için birçok girişimde bulunmuş ancak bu itirazlar reddedilmişti.
Yüksek Mahkeme üyesi Elizabeth Musoke, askeri mahkemelerin yalnızca askerî personelin disiplin meselelerini ele almak için yetkilendirildiğini belirtti.
İnsan Hakları Endişeleri
İnsan hakları kuruluşları ve muhalefet politikacıları, uzun zamandır Museveni yönetimini askeri mahkemeleri siyasi muhalifleri bastırmak için kullanmakla suçluyor. Besigye’nin eşi ve UNAIDS’in başkanı Winnie Byanyima, bu suçlamaların siyasi motivasyonlu olduğunu savunurken, savunma ekibi de suçlamaları temelsiz olarak nitelendirdi.
2011 tarihli bir İnsan Hakları İzleme Örgütü raporu, Uganda’nın askeri mahkemelerinin zorla alınan itiraflar ve adil olmayan yargılama uygulamaları nedeniyle temel hakları ihlal ettiğini eleştirmişti. Uganda hükümeti ise bu suçlamaları sürekli olarak reddediyor.
Bu karar, Uganda’nın yargı sisteminde önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor. Siviller için anayasal korumaları güçlendiren bu gelişme, askeri mahkemelerin sivil davalardaki rolünü sınırlıyor.