Türkiye, küresel ekonomik ilişkilerini güçlendirme ve yeni pazarlarla entegrasyon sürecinde Afrika kıtasını stratejik bir bölge olarak konumlandırmaktadır. Son yıllarda hız kazanan bu süreçte, iş dünyasını uluslararası sahnede daha etkin bir aktör haline getirmeyi hedefleyen Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) kritik bir rol üstlenirken, DEİK bünyesinde faaliyet gösteren Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) ise yurt dışındaki Türk iş insanlarını bir araya getiren en önemli platformlardan biri haline gelmiştir.
2007 yılında DEİK çatısı altında kurulan DTİK bu amaç doğrultusunda, dünya genelinde faaliyet gösteren 7 bölge temsilcilikleri aracılığıyla Türkiye’nin ekonomik ve stratejik gücünü küresel düzlemde pekiştirerek Afrika kıtasındaki Türk iş insanları için önemli bir köprü görevi görmektedir. Afrika’daki Türk iş dünyasının güçlenmesini sağlayan bu yapı, kıtadaki ekonomik fırsatları değerlendirmenin yanı sıra, diaspora diplomasisini etkin bir şekilde kullanarak Türkiye ile Afrika arasındaki kültürel ve sosyal bağları güçlendirmektedir.
1. AFRİKA’YA YÖNELİK STRATEJİK YAKLAŞIM VE EKONOMİK ORTAKLIKLAR
Türkiye’nin Afrika’ya yönelik ilgisi, 1998 yılında başlatılan “Afrika’ya Açılım Eylem Planı” ile kurumsal bir yapıya bürünmüş, 2003 yılında “Afrika Ülkeleriyle Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi” ile yeni bir boyut kazanmıştır. 2014 yılında “Afrika ile Ortaklık Stratejisi” olarak güncellenen bu süreç, Türkiye’nin Afrika kıtası ile ticari ve diplomatik bağlarını derinleştirmeyi hedeflemiştir. DTİK de bu stratejik çerçevede önemli bir aktör haline gelmiş ve Afrika’daki Türk iş insanlarını bir araya getirerek, ticaret ve yatırım süreçlerinin hızlanmasına katkı sunmuştur.
Afrika’da farklı bölgelerde faaliyet gösteren Türk firmalarının en büyük avantajlarından biri, yerel pazar dinamiklerine uyum sağlama kabiliyetleridir. DTİK bölgede inşaat, enerji, madencilik ve tarım başta olmak üzere pek çok alanda önemli yatırımlar gerçekleştiren Türk iş insanlarının küresele açılmasını sağlamaktadır. Bu firmalar istihdam yaratma ve teknoloji transferi yoluyla bölgesel ekonomilere büyük katkı sunarak; tarım sektöründe modern sulama teknikleri, yenilenebilir enerji projeleri ve akıllı şehir altyapıları gibi projelerle bölgede varlık göstermektedir.
DTİK Afrika, Orta Doğu ve Körfez Temsilciler Kurulu Başkanı ve Güney Afrika Temsilcisi Yüksel Timur Demir, Afrika’daki ekonomik faaliyetlere ilişkin açıklamalarında; “Afrika’daki iş dünyası dernekleri, ticaret odaları ve hükümet yetkilileri ile doğrudan temas halindeyiz. Burada karşılaşılan en büyük zorluklar bürokratik süreçlerin karmaşıklığı, yerel ortak bulma gerekliliği, finansmana erişim ve lojistik altyapı sorunları. Dolayısıyla Türk iş insanlarının yerel iş ağlarına entegrasyonunu sağlamak için rehberlik ediyor, bölgeye giriş süreçlerini kolaylaştırıyor ve regülasyonları anlamalarına yardımcı oluyoruz.” diyerek DTİK’in kıtadaki iş dünyasına sağladığı kolaylıkları aktardı.
Bununla birlikte konsey, Afrika kıtasındaki ticari atılımlar ile yatırım fırsatlarını değerlendirmek ve Türk firmalarının kıtada daha etkin bir şekilde yer almasını sağlamak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinlikler arasında iş forumları, ticaret heyeti ziyaretleri ve yatırım konferansları öne çıkmaktadır. Örneğin, 2017 yılında düzenlenen Türkiye-Afrika Tarım Bakanları Birinci Toplantısı ve Tarım İş Forumu, Türk ve Afrikalı iş insanlarını bir araya getirerek tarım sektöründeki iş birliği fırsatlarını değerlendirmiş ve Türkiye’nin Afrika’daki tarım sektörüne yönelik yatırımlarını artırmasına önemli bir katkı sağlamıştır. Benzer şekilde, 2018 yılında düzenlenen II. Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu, Afrika’nın yükselen ekonomik potansiyelini vurgularken, Türk firmalarının kıtada yatırım yapmasına yönelik fırsatları ele almıştır. Bu forum, Afrika’nın 54 ülkesinden bakanlar, özel sektör temsilcileri ve uluslararası kuruluşların katılımıyla gerçekleştirilmiş ve Türkiye ile Afrika arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilmesine önemli bir katkı sağlamıştır.
Ayrıca kıtanın her geçen gün dijitalleşmesi ve teknolojik gelişmelerle yeni iş alanlarının açılması sebebiyle dijital ekonomi, konseyin kıtadaki stratejik öncelikleri arasında yer almaktadır. Yüksel Timur Demir: “Afrika hızla yeni nesil teknolojilere adapte olan bir kıta ve Türk firmalarının burada daha fazla yer alması büyük önem taşıyor. Türk teknoloji firmalarının, Afrika’daki start-up ekosistemleriyle ve dijital girişimlerle iş birlikleri kurmasını teşvik ediyoruz. Ayrıca burada mobil ödeme sistemleri ve e-ticaret platformları artıyor. Firmalarımızın bu sistemlere entegre olmasını sağlamak istiyoruz. Bankacılık, tarım teknolojileri, sağlık ve eğitim gibi alanlarda dijital çözümler geliştiren Türk firmalarının Afrika’daki fırsatlara erişimini desteklemekteyiz. Önümüzdeki dönemde Türkiye ile Afrika arasındaki ticaretin çok daha fazla dijital odaklı olacağını öngörüyoruz. Özellikle lojistik, finans ve sağlık teknolojilerinde Türk firmaları için büyük fırsatlar var. Bu nedenle, DTİK olarak iş dünyamızı bu alanlara yönlendirecek projeleri artırmayı hedefliyoruz.”
2. AFRİKA’DA DİASPORA DİPLOMASİSİ VE KÜLTÜREL ETKİLEŞİM
Ekonomik ve ticari alanlarla sınırlı olmayan Afrika’daki faaliyetler, konseyin Türk diasporasının sosyal ve kültürel gelişimine yönelik katkılarıyla sağlanmaktadır. Bu doğrultuda yürütülen eğitim, sağlık ve kültür projeleri Türkiye’nin Afrika’daki imajını güçlendirmekte ve kıta halklarıyla olan bağlarını derinleştirerek uyum içinde yaşamasına katkıda bulunmaktadır. Konunun Türkiye ve bölge ülkeleri için önemini belirten Yüksel Timur Demir: “Diaspora diplomasisi, DTİK için ekonomik iş birliklerinin ötesine geçen ve Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki siyasi ve kültürel etkileşimi güçlendiren bir süreçtir. Afrika’da bulunan Türk iş insanları yerel yöneticiler ve karar alıcılarla birebir ilişki kurarak Türkiye’nin güvenilir iş ortağı olmasını mümkün hale getiriyor. Böylece kıtada eğitim, kültür ve sosyal sorumluluk projelerinde atılan diğer adımların daha güçlü destek gördüğünü söyleyebiliriz.”
Türk girişimciler tarafından yeni okullar açılması ve mevcut eğitim kurumlarının desteklenmesi diasporanın kültürel kimlikliğini korurken onları Afrikalı öğrencilerle bir araya getirmektedir. Ülkenin mevcut halkıyla iç içe yaşamayı sağlayan ayrıca Afrikalı çocukların ve gençlerin Türkiye’yi tanımalarını mümkün kılan bu önemli sürecin kalıcı ve olumlu etkileri artmaktadır. Dolayısıyla eğitimdeki yatırımlar bölgede Türk nüfuzunu güçlendiren unsurların başında gelmektedir.
DTİK’in desteklediği sağlık projeleri ise Türk diasporasının Afrika’daki sosyal etkilerini artıran bir diğer önemli faktördür. Türk sağlık kuruluşlarının kıtada hastane ve klinikler açmasıyla sağlık hizmetlerine erişim artmış, yerel halkın yaşam kalitesi yükselmiştir. Ayrıca kıtadaki sağlık sektörüne yapılan yatırımlar toplumu etkilen kriz durumlarında faaliyet göstererek ülke yönetimlerinin mevcut durum ile mücadele edebilmesini kolaylaştırmaktadır.
Bununla birlikte Afrika’daki Türk diasporası, düzenlediği kültürel festivaller, sanat sergileri ve akademik iş birlikleriyle Türkiye’yi temsil etme misyonu üstlenmiştir. Bu sosyal değerin kıtaya taşınması uzun vadeli ilişkileri güçlü temeller üzerine inşa etmektedir. DTİK’in önemli bir bileşeni olarak yer aldığı etkinlikler Türkiye’nin küresel ekonomik hedefleriyle Afrika kıtasındaki diaspora hareketleri arasında bağ kurmuş, ticaret ortağı olan girişimcileri sosyal ve kültürel iş birlikleriyle kıtanın gelişimine katkı sağlayan aktörler olarak konumlandırmıştır. Önümüzdeki süreçte Afrika’nın büyüyen ekonomik potansiyeline ve kıtanın ihtiyaçlarına uygun projelerle yerel iş birlikleri artarak devam edecek. Türk diasporasının burada varlığının genişlemesiyle yeni sektörlerde etkin olmak ise DTİK’in gelecek için belirlediği amaçlar arasında.
Kaynak: Esin Güzel / Fokus+