Pazartesi günü, 59 beyaz Güney Afrikalı, Washington’un Afrikaner topluluğuna yönelik ırksal ayrımcılık gerekçesiyle başlattığı bir mülteci programı kapsamında Amerika Birleşik Devletleri’ne giriş yaptı. Program, eski ABD Başkanı Donald Trump tarafından başlatıldı. Trump yönetimi, yılın başlarında Avrupalı sömürgecilerin torunları olan Afrikanerlerin, Güney Afrika’da taciz ve şiddete uğradığını asılsız olarak iddia ederek onları yeniden yerleştirme teklifi sunmuştu. Aynı dönemde ABD, Güney Afrika’ya yönelik yardımları da dondurdu. Grup, Washington DC yakınlarındaki Dulles Uluslararası Havalimanı’na ulaştığında ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Christopher Landau şu açıklamayı yaptı: “Hepinizin burada olmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Son birkaç yıldır yaşadıklarınıza saygı duyuyoruz. Halkınızın köklü geleneğine ve yıllar içinde başardıklarınıza saygımız büyük.”
WASHINGTON AFRİKANERLERE NEDEN ÖZEL MUAMELE GÖSTERİYOR?
Trump, Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında, apartheid rejiminin sona ermesinden bu yana beyazların sistematik şiddete uğradığını öne sürdü. Afrikaner topluluğu, esasen 1948’de apartheid rejimini kuran Hollandalı yerleşimcilerin soyundan geliyor. Bu dönemde beyazlar, siyah nüfusun toprak ve kaynaklarına el koyabiliyor, siyahlar ise “Bantustan” adı verilen kalabalık yerleşim bölgelerine sıkıştırılıyordu. Apartheid 1994 yılında, Afrika Ulusal Kongresi’nin ilk çok ırklı demokratik seçimi kazanmasıyla sona erdi. Ancak çoğu uzman, ülkedeki ırkçılığın halen sürdüğünü ve siyah Güney Afrikalıların hâlâ orantısız biçimde toprak, kaynak ve fırsatlardan mahrum olduğunu belirtiyor.
YENİ TOPRAK YASASI TEPKİLERE YOL AÇTI
Ocak ayında Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, toprak mülkiyetindeki eşitsizliği gidermek için yeni bir yasa sundu. Buna göre, ülkedeki özel mülkiyetin yaklaşık yüzde 75’i hâlâ beyazların elinde bulunuyor. Ramaphosa, yeni yasanın “el koyma” anlamına gelmediğini, sadece kamu yararına istisnai durumlarda, örneğin terk edilmiş arazilerde, tazminatsız kamulaştırmayı mümkün kıldığını söyledi. Yasanın kabulünden kısa bir süre sonra Trump, Truth Social hesabında şu ifadeleri kullandı: “Güney Afrika topraklara el koyuyor ve bazı insan sınıflarına çok kötü davranıyor. ABD buna sessiz kalmayacak, harekete geçeceğiz.” Washington, bu yasa sonrası Afrikanerlere mülteci statüsü verilmesini onayladı.
GAZZE DAVASI DA ABD’Yİ KIZDIRMIŞTI
Trump yönetimi, Güney Afrika’nın Uluslararası Adalet Divanı’nda israil’e karşı açtığı soykırım davasındaki aktif rolü nedeniyle de Pretoria hükümetiyle karşı karşıya. Trump, Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada “Ortada bir soykırım var,” dedi. Bu iddia, Güney Afrikalı yetkililer ve uluslararası medya tarafından tepkiyle karşılandı. Trump’ın söylemleri, bazı beyaz milliyetçi çevrelerin, apartheid sonrası uygulamaların Afrikaner topluluğuna karşı ayrımcılık oluşturduğu yönündeki görüşlerini yansıtıyor. AfriForum gibi sağcı Afrikaner lobi grupları, beyaz Güney Afrikalıların varoluşsal tehdit altında olduğunu savunuyor. Güney Afrika doğumlu teknoloji milyarderi Elon Musk da Afrikaner davasına yakın isimlerden biri olarak görülüyor. Musk, X platformunda defalarca beyazlara yönelik “soykırım” iddialarını dile getirdi.Ancak veriler, beyaz Güney Afrikalıların hâlâ ülkenin özel mülklerinin çoğuna sahip olduğunu ve siyahlara göre ortalama 20 kat daha fazla servete sahip olduklarını gösteriyor. Şirket yönetiminde beyazlar yüzde 62’lik oranla hâkim konumdayken, siyah yöneticilerin oranı yalnızca yüzde 17. Ayrıca, AfriForum ve beyaz çiftçilere yakınlığıyla bilinen Transvaal Tarım Birliği’nin verilerine göre, ülkede her yıl tüm ırklardan yaklaşık 60 çiftçi öldürülüyor. Buna karşılık Güney Afrika genelinde yıllık cinayet sayısı yaklaşık 19 bini buluyor. Öte yandan, bazı genç Afrikanerler, sosyal medyada sığınma teklifini alaya alan ve beyazların ülkedeki ayrıcalıklarını hicveden videolar yayınlıyor.
GÜNEY AFRİKA: “İDDİALAR TAMAMEN ASILSIZ”
Mart ayında Güney Afrika hükümeti, Trump’ın Afrikanerlerin zulme uğradığı yönündeki iddialarını “tamamen asılsız” olarak nitelendirdi. Hükümet, Afrikanerlerin hâlâ ülkenin en zengin ve ekonomik açıdan en ayrıcalıklı gruplarından biri olduğunu vurguladı.Pazartesi günü, Fildişi Sahili’nin Abidjan kentinde düzenlenen Afrika CEO Forumu’nda konuşan Devlet Başkanı Ramaphosa, “Amerikan hükümetinin durumu yanlış yorumladığını düşünüyoruz, ancak diyalog kurmaya devam edeceğiz,” dedi. Ramaphosa, bu konuda Trump ile bizzat görüştüğünü de açıkladı. Ramaphosa, mülteci statüsü isteyen aşırı sağcı Afrikanerlerin “marjinal bir grup” olduğunu belirterek, “Bunlar dönüşüm ve değişim karşıtı, Güney Afrika’nın apartheid’e dönmesini isteyen kişiler. Ben Trump’a böyle bir politikayı asla benimsemeyeceğimi söyledim,” ifadelerini kullandı.
Trump yönetimi ile Güney Afrika arasındaki diplomatik ilişkiler son dönemde ciddi şekilde gerilmiş durumda. Mart ayında ABD, Güney Afrika’nın Washington Büyükelçisi’ni sınır dışı etti. Gerekçe, Güney Afrika’nın Trump’a yönelik eleştirileriydi.Ocak ayında ABD, Güney Afrika’ya yapılan yardımları durdurdu ve USAID faaliyetlerini askıya aldı. Bu gelişme, özellikle HIV/AIDS ile mücadelede büyük rol oynayan PEPFAR programını olumsuz etkiledi. 2023 yılında Güney Afrika, yalnızca bu program kapsamında yaklaşık 460 milyon dolarlık yardım almıştı.Ticaret alanı da bu gerilimden etkilendi. 2 Nisan’da uygulamaya konan “Kurtuluş Günü” tarifeleri kapsamında Güney Afrika, yüzde 30’luk gümrük vergisi artışıyla en fazla etkilenen ülkeler arasında yer aldı. Bu artış, özellikle otomobil ihracatçısı Güney Afrikalı firmalarda büyük endişe yarattı.
TRUMP’IN MÜLTECİ POLİTİKASINDA ÇİFTE STANDART MI VAR?
Afrikanerlerin ABD’ye kabulü, Trump yönetiminin diğer ülkelerden gelen mültecilere kapıları kapattığı bir döneme denk geldi. Haiti ve Afganistan gibi ülkelerdeki yaygın şiddetten kaçan insanlar, ABD’ye girişte büyük zorluklarla karşılaşırken, beyaz Güney Afrikalılar için öncelik tanındığı gözlemleniyor. Al Jazeera muhabiri Patty Culhane, Washington’dan yaptığı yayında, “Trump yönetimi bu kişileri (beyaz Güney Afrikalılar) ülkeye getirmeyi öncelik haline getirdi,” ifadelerini kullandı.
Kaynak: Al Jazeera