ABD Başkanı Donald Trump Cuma günü, Güney Afrika’ya yapılan yardımların dondurulmasını öngören başkanlık kararnamesini imzaladı. Arazi kamulaştırma yasası nedeniyle imzalandığı belirtilen kararnameyle birlikte yaşanan gerginlik büyüyücek gibi görünüyor.
Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa tarafından savunulan yasanın “adil ve eşitlikçi” ve kamu yararına olduğu belirtilirken ABD’ye göre tazminatsız toprak gaspına izin veriyor. Trump, yasayı vatandaşların haklarına “şok edici bir saygısızlık” olarak kınadı ve hükümetin azınlık beyaz çiftçilerden haksız yere toprak gasp etmesinin bu yasayla birlikte kolaylaştığını vurguladı.
Trump’ın yürütme kararnamesi, arazi kamulaştırma yasasının eşitlik fırsatlarını engellediğini ve azınlık toprak sahiplerine karşı şiddeti teşvik eden bir dizi politikayı takip ettiğini belirtti. Bu adımın Güney Afrika’nın ABD ve müttefiklerine yönelik düşmanca eylemlerini, Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail’e yönelik suçlamalar ve İran ile diplomatik bağları güçlendirmeye yönelik adımlara karşı alınan bir karar olduğu vurgulandı.
Trump, kararnamesinde “Amerika Birleşik Devletleri, Güney Afrika hükümetinin ülkesinde hak ihlalleri işlemesine veya ulusal güvenliğimize, müttefiklerimize, Afrikalı ortaklarımıza ve çıkarlarımıza tehdit oluşturan güçlere destek veremez ” ifadelerini kullandı. Ayrıca, ırk temelli ayrımcılıkla karşı karşıya kalan yerlilerin yeniden toprak sahibi olmasını desteklemeyi planladıklarını belirtti.
Trump ile Ramaphosa arasındaki anlaşmazlık derinleşirken, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, yasa tasarısına tepki olarak Johannesburg’da yapılması planlanan G20 zirvesine katılmayacağını açıkladı.
Yasayı savunan Ramaphosa, bunun topraklara adil erişimi garanti altına almak için anayasal olarak zorunlu kılınan bir süreç olduğunu vurguladı. Bun yasanın bir müsadere aracı olarak anılmasını reddetti. Güney Afrika’nın dış baskılara karşı birlik olmaya kararlı olduğunu belirterek, “Cesaretimiz kırılmayacak. Biz dayanıklı bir halkız. Zorbalığa boyun eğmeyeceğiz.” dedi.
Afrika Ulusal Kongresi (ANC), yasanın sömürge ve Apartheid dönemlerinden kaynaklanan belirgin toprak mülkiyeti eşitsizliklerini ele aldığını ileri sürüyor. Buna karşın, Güney Afrika’nın en büyük muhalefet partisi olan Demokratik İttifak (DA), yasayı mülkiyet hakları ve yabancı yatırım için bir tehdit olarak eleştiriyor.
Güney Afrika’da arazi mülkiyeti, Apartheid’in mirasının hala belirgin olduğu tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor. Nüfusun %80’inden fazlasını oluşturan Siyah Güney Afrikalılar, özel mülkiyete ait tarım arazilerinin sadece %4’üne sahipken, nüfusun yaklaşık %7’sini oluşturan Beyaz Güney Afrikalılar arazinin çoğunluğuna sahip.
Trump’ın yardımları dondurma kararı, ABD’nin 2023 yılında Güney Afrika’ya yaklaşık 440 milyon dolar tahsis etmesiyle birlikte dış yardımlarda daha geniş çaplı kesintilerin öncüsü olacak gibi duruyor. Karar, ABD-Güney Afrika ilişkilerinde büyük bir değişimi simgeliyor ve uluslararası alanda geniş çapta ilgi görüyor.