Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Sudan’ın Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)’ne karşı açtığı “soykırıma ortaklık” davasını, BAE’nin 9. maddeye ilişkin çekincesi nedeniyle yargı yetkisine sahip olmadığı gerekçesiyle incelemeyi reddetti.
SUDAN’IN SOYKIRIM İDDİALARI
Sudan, BAE’nin 2023 yılından itibaren, orduya karşı savaşan paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (HDK) silah sağlayarak, sivillere yönelik soykırımın bir parçası olduğunu savunmuştu. Sudan, BAE’nin sağladığı desteğin, sivillere yönelik öldürme, tecavüz, zorla yerinden etme ve yağmalama gibi soykırımı mümkün kıldığını iddia ediyordu. Ancak BAE, suçlamaları reddederek davayı “siyasi tiyatro” olarak nitelendiriyor.
SAVAŞIN SONUÇLARI VE KRİZİN DERİNLEŞMESİ
Sudan’daki savaş şu ana kadar on binlerce sivilin ölümüne yol açtı. Yardım kuruluşları, bu durumu “dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizi” olarak tanımlıyor. Birleşmiş Milletler’e göre, kıtlık, Sudan’ın beş bölgesini resmen etkisi altına aldı. En ağır çatışmaların yaşandığı Kuzey Darfur’da ise sadece son üç haftada en az 542 sivilin hayatını kaybettiği bildirildi.
LAHEY’DE HUKUKİ SÜREÇ VE YARGI YETKİSİ TARTIŞMASI
Taraflar, geçen ay Lahey’deki UAD Barış Sarayı’nda hukuki argümanlarını sundular. Sudan Adalet Bakanı Muaviye Osman, mahkemeye yaptığı sunumda, BAE’nin HDK’ya silah ve lojistik destek vererek “soykırımı mümkün kıldığını” öne sürdü.
BAE Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Reem Ketait, Sudan’ın iddialarının “en iyi ihtimalle yanıltıcı, en kötü ihtimalle tamamen uydurma” olduğunu söyledi ve Sudan’ın UAD’yi “siyasi saldırılar” için bir araç olarak kullandığını savundu.
SUDAN’IN TAZMİNAT VE SİLAH DESTEĞİNİN DURDURULMASI TALEPLERİ
Sudan, BAE’nin RSF’ye verdiği desteğin sonlandırılmasını ve savaş mağdurlarına tazminat ödenmesini talep ediyor. Ayrıca, BAE’nin çekincesinin Soykırım Sözleşmesi’nin temel amaçlarına aykırı olduğunu ileri sürüyor.
UAD’NİN KARARLARI BAĞLAYICI, ANCAK YAPTIRIM GÜCÜ YOK
Uluslararası Adalet Divanı’nın kararları uluslararası hukuk açısından bağlayıcı olsa da, uygulanmasını zorlayacak bir yaptırım mekanizması bulunmamaktadır. Örneğin, mahkeme daha önce Rusya’ya Ukrayna işgalini durdurma emri vermiş, ancak bu karar uygulanmamıştır.
Son olarak, BAE’nin 2005’te imzaladığı Soykırım Sözleşmesi çerçevesindeki 9. maddeye ilişkin çekince nedeniyle, UAD’nin davayı inceleme yetkisi bulunmadığını belirledi.
Kaynak: Ajanslar