Somali Devlet Başkanı Hasan Şeyh Mahmud, Savunma Bakanı Abdulkadir Muhammed Nur’u pazar günü görevden aldı. Middle East Eye’ye (MEE) konuşan kaynaklara göre bu karar, ABD ordusunun baskıları sonucunda alındı. Nur, savunma bakanlığı görevinden alınarak liman bakanı olarak atandı. Bu değişiklik, Washington tarafından terör örgütü olarak tanımlanan silahlı grup Eş-Şebab’a karşı ABD’nin sağladığı askeri desteğin yavaşladığına dair işaretler sonrası gerçekleşti.
TÜRKİYE-SOMALİ YAKINLAŞMASI
Konuya hakim iki kaynak, Nur’un Türkiye ile askeri, enerji ve havacılık alanlarında işbirliğini derinleştirme çabalarının Washington’da rahatsızlık yarattığını belirtti. ABD, Afrika Boynuzu’nda Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile daha yakın ilişkiler sürdürüyor. Nur’un liderliğinde, Somali ve Türkiye Şubat 2023’te kapsamlı bir denizcilik, ticaret ve savunma anlaşması imzalamıştı.
Anlaşmanın tüm detayları açıklanmamış olsa da kaynaklar, Türkiye’nin Somali sularının güvenliğini sağlamayı, Somali donanmasını kurmayı ve enerji kaynaklarını keşfetmeye yardımcı olmayı üstlendiğini belirtiyor. Bu anlaşma, Etiyopya’nın, Somaliland bölgesi ile yaptığı denizcilik anlaşmasına bir yanıt olarak görülüyor. Ankara Üniversitesi mezunu ve akıcı Türkçe konuşan Nur’un, yıllar içinde Türkiye’nin lider kadrosuyla güçlü bağlar kurduğu biliniyor.
ABD’DEN ARTAN BASKI
Bir Somali yetkilisi, ABD’li askeri yetkililerin defalarca Devlet Başkanı Mahmud’a Nur’u görevden alması için baskı yaptığını ve Amerikan güçleriyle yeterince koordinasyon sağlamadığı gerekçesiyle endişelerini dile getirdiğini söyledi. “Şubat ayında imzalanan anlaşmaya erişim talep ettiler,” diyen yetkili, Washington’un bu talebi yıl boyunca defalarca dile getirdiğini belirtti. Yetkili ayrıca ABD’nin, Türkiye’nin Somali’de bir uzay üssü kurma ve potansiyel olarak roket fırlatma planlarından da rahatsız olduğunu ifade etti. Washington’un, bu tür fırlatmaların uzun menzilli balistik füze testleri olarak algılanabileceğini düşündüğü belirtildi.
TÜRKİYE’NİN ASKERİ VE ENERJİ HAMLELERİ ABD’Yİ ENDİŞELENDİRİYOR
ABD, Türkiye’nin Somali’de petrol ve doğal gaz arama anlaşmalarından da hoşnutsuzluk duyuyor. MEE’ye konuşan yetkili ve başka bir kaynak, Türkiye’nin geçtiğimiz salı günü Somali’ye Eş-Şebab’a karşı mücadelede kullanılmak üzere iki Bayraktar Akıncı silahlı insansız hava aracını (SİHA) konuşlandırmasının bardağı taşıran son damla olduğunu ifade etti. “Amerikalılar açıkça belirtti ki eğer Nur görevden alınmazsa, Mogadişu ile Eş-Şebab’a karşı yürütülen güvenlik iş birliğini yeniden gözden geçireceklerdi,” diyen ikinci kaynak, Washington’un bu konuda net bir tutum sergilediğini vurguladı.
GÜVENLİK UYARISI VE FİNANSMANI KESME KARARI
Bu ayın başlarında ABD’nin Mogadişu Büyükelçiliği, Eş-Şebab’ın şehirdeki havalimanı ve diğer bölgelere saldırı düzenleyebileceği konusunda bir güvenlik uyarısı yayınladı. Bunun üzerine Katar Havayolları ve Türk Hava Yolları, bazı uçuşlarını iptal etti. Öte yandan, ABD Başkanı Donald Trump, Şubat ayında Somali’de IŞİD liderlerini hedef alan hava saldırıları düzenlenmesi emrini verdi. Mart ayında ise Washington, ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) tarafından eğitilen Somali ordusunun elit birimi Danab Özel Kuvvetleri’ne sağlanan finansmanı kesti. Somali Maliye Bakanı Bihi İman Egeh, parlamentoya yaptığı açıklamada hükümetin artık Danab’ın maaşlarını karşılamak için alternatif finansman kaynakları aramak zorunda olduğunu söyledi.
TÜRKİYE-SOMALİ İLİŞKİLERİNDE ETKİ BEKLENMİYOR
Öte yandan, bir Türk yetkili, Nur’un görevden alınmasının Ankara-Mogadişu ilişkilerine zarar vermeyeceğini vurguladı. Yetkili, Türkiye-Somali ilişkilerinin kişisel bağlardan ziyade kurumsal iş birliğine dayandığını belirtti. “Bu durum ilişkilerimizi etkilemeyecek. Tüm anlaşmalar Somali hükümeti ve devlet başkanıyla imzalandı,” diyen yetkili, Türkiye’nin Somali’ye yaptığı altyapı ve savunma yatırımlarının altını çizdi.
Ankara merkezli düşünce kuruluşu SETA’nın bölge uzmanı Tunç Demirtaş ise Türkiye’nin Somali’nin terörle mücadelesini desteklemeye devam edeceğini ifade etti. “Gelecekte odak noktası bireysel aktörler yerine kurumsal yapıların güçlendirilmesi olacak. Böylece stratejik iş birliği, karşılıklı çıkarlar doğrultusunda sürdürülecektir,” dedi. MEE, konuyla ilgili olarak ABD hükümetinden yorum talep etti.
kaynak: Middle East Eye