Uluslararası Af Örgütü, Senegal’de güvenlik güçlerine yönelik af yasasının yürürlüğe girişinin yıldönümünde bir açıklama yaptı. Örgüt, 2021-2024 yıllarında yaşanan protestoların şiddetle bastırılmasından etkilenen binlerce kişiye adalet ve tazminat sağlanması çağrısında bulundu.
6 Mart 2024’te yürürlüğe giren bu yasa, 1 Şubat 2021 ile 25 Şubat 2024 tarihleri arasında gerçekleşen siyasi gösteriler sırasında suç veya saldırgan eylemler sergileyen kişileri kovuşturmadan koruyor. Ancak insan hakları savunucuları, bu durumun adaletin önünde büyük bir engel olduğunu belirtiyor.
PROTESTOLAR VE GÜVENLİK GÜÇLERİNİN MÜDAHALESİ
Senegal’de protestoların en büyük nedeni, muhalefet lideri Ousmane Sonko’nun Mart 2021’de tutuklanması oldu. Sonko’nun tutuklanmasıyla başlayan gösteriler, güvenlik güçlerinin aşırı güç kullanımı nedeniyle daha da büyüdü. Aynı dönemde, dönemin Devlet Başkanı Macky Sall’ın üçüncü dönem adaylığına ilişkin endişeler ve 2024 seçimlerinin ertelenmesi de halk arasında tepkiye yol açtı. Protestolar sırasında 79 kişi hayatını kaybetti, binden fazla kişi yaralandı ve yaklaşık 2 bin kişi ise gözaltına alındı.
AF YASASINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER
Uluslararası Af Örgütü ve diğer insan hakları kuruluşları, protestolarda yaşanan hak ihlallerinin sorumlularının yargılanmasını talep ediyor. Başbakan Ousmane Sonko, Kasım 2024’teki parlamento seçimlerinde zafer kazandıktan sonra af yasasını kaldırma sözü verdi fakat henüz bir gelişme yok. Hükümet, mağdurlara maddi destek sağlamaya başlasa da bu adımlar, insan hakları savunucuları tarafından yetersiz bulunuyor. Af yasasının kaldırılması ve hesap verebilirliğin sağlanması, Senegal’de adaletin tesis edilmesi için kritik bir adım olarak görülüyor.
Örgütün Batı ve Orta Afrika Geçici Bölge Direktörü Marceau Sivieude, şiddet olaylarından sorumlu kişilerin yargılanmasının önemli olduğunu belirtiyor. Af Örgütünün Senegal Direktörü Seydi Gassama ise mevcut önlemlerin, mağdurların adalet taleplerini karşılamadığını ifade ediyor. Gassama’ya göre, bu yasa yürürlükte olduğu sürece benzer ihlallerin tekrar yaşanma riski devam edecek.
SON DURUM
Senegal hükümeti, Aile ve Dayanışma Bakanlığı aracılığıyla keyfi gözaltı mağdurlarına yönelik mali destek başlattı. Ocak 2025 itibarıyla bu destek, protestolar sırasında hayatını kaybeden kişilerin ailelerini de kapsayacak şekilde genişletildi.
Bakanlık verilerine göre, protestolar sırasında 79 kişi hayatını kaybetti. Ayrıca, yardım almaya uygun 2 bin 172 eski tutuklu tespit edildi. Bu destek, resmi bir yargı sürecinin parçası olmasa da, siyasi tutuklu komiteleri ve Uluslararası Af Örgütü gibi sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği içinde yürütüldü.
Uluslararası Af Örgütü, af yasasına karşı tutumunu sürdürüyor. Örgüt, Senegal’de barışçıl ifade ve toplanma özgürlüğünün korunması için yetkililere çağrı yapmaya devam ediyor.