Senegal hükümeti, 1944 yılında Dakar yakınlarındaki Thiaroye Kışlası’nda Fransız askerleri tarafından öldürülen “Senegalli Nişancılar” için yürüttüğü araştırmaları 81’inci yılında derinleştirdi. Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye’e sunulan 301 sayfalık yeni rapor, katliamın tesadüfi bir olay değil, önceden planlanmış ve koordineli bir infaz olduğunu ortaya koydu.
İkinci Dünya Savaşı’nda Fransa saflarında savaşan Afrikalı askerler, ülkelerine döndüklerinde savaş tazminatlarını ve hak ettikleri ödemeleri talep etti. Bu talebin ardından askerlerin “isyan çıkardığı” öne sürüldü ve Fransız birlikleri tarafından kurşuna dizildi. Olay, Senegal ile Fransa arasındaki en karanlık dönemlerden biri olarak kayıtlara geçti.
KATLİAMIN PLANLI OLDUĞU ORTAYA KONDU
Yeni raporda, Thiaroye’de yaşananların anlık bir kontrol kaybı değil, sömürge düzenini korumaya yönelik bilinçli bir karar olduğu vurgulandı. Araştırmacılar, katliamın, savaş sonrası özgürlük beklentisi yükselen Afrikalı askerleri sindirmeyi amaçladığını belirtiyor.
Raporda kullanılan ifadeler, olayın rastlantısal değil, titizlikle hazırlanmış ve askeri bir strateji çerçevesinde hayata geçirilmiş bir operasyon olduğunu gösteriyor.
KURBAN SAYISI GİZLENDİ
Fransa, katliamda hayatını kaybeden asker sayısını 30 ila 70 arasında açıkladı. Ancak Senegal hükümetinin araştırmasına göre gerçek sayı 300 ila 400 arasında olabilir. Bazı askerlerin kışla dışında, tren istasyonu çevresinde veya farklı bölgelerde öldürüldüğü, cesetlerin daha sonra Thiaroye’de toplandığı ileri sürülüyor.
Belgelerin büyük bölümünün Fransa’ya götürülmesi nedeniyle Dakar’daki resmi arşivlerin yeterli olmadığı, Fransız arşivlerinde ise birçok bilginin hâlâ gizli tutulduğu belirtiliyor.
FRANSA’DAN RESMİ ÖZÜR TALEBİ
Rapor, Fransa’dan yalnızca bir açıklama değil, kurbanların aileleri ve onların ait olduğu halklardan resmi bir özür talep edilmesi gerektiğini vurguluyor. Ayrıca hayatta kalan ve geçmişte yargılanan askerlerin davalarının yeniden değerlendirilmesi isteniyor.
Bu sürece Afrika ve Avrupa’daki sivil toplum kuruluşlarının da dahil edilmesi öneriliyor.
HAFIZAYI YAŞATMA ADIMLARI
Senegal yönetimi, Thiaroye Katliamı’nın unutulmaması için bir dizi adım atmayı planlıyor:
- Katliam kurbanları için Thiaroye’de anıtsal bir yapı inşa edilmesi
- Mevcut Thiaroye Müzesi’nin daha işlevsel hale getirilmesi
- Olayın okul müfredatına dahil edilmesi
- Uluslararası katılımla anma törenleri düzenlenmesi
Hükümet, arşiv çalışmaları ve arkeolojik kazılarla olayın bilinmeyen tüm yönlerini aydınlatmayı hedefliyor.
THİAROYE’DE NE OLDU?
İkinci Dünya Savaşı’nda Almanlara karşı savaşan ve tutsak düşen “Senegalli Nişancılar”, 1944’te özgür bırakıldıktan sonra Dakar yakınlarındaki Thiaroye Kışlası’na getirildi. Yaklaşık iki hafta boyunca burada tutulan askerler, kendilerine vaat edilen ödemeler yapılmayınca haklarını talep etti.
Bu talep, Fransız yönetimi tarafından bir ayaklanma girişimi olarak yorumlandı ve askerler silah zoruyla susturuldu. Cesetlerin toplu mezarlara gömüldüğü, bazılarının ise kimliksiz şekilde kaybolduğu tahmin ediliyor.
Birlikte; Senegal, Mali, Benin, Çad, Niger, Kamerun, Kongo, Gabon ve Fildişi Sahili gibi birçok ülkeden askerler bulunuyordu.