Ruanda, bugüne kadar gerçekleştirdiği en büyük yaban hayatı taşınma operasyonuna hazırlanıyor. Güney Afrika’dan getirilecek 70 beyaz gergedan, bu ay sonunda Akagera Ulusal Parkı’na ulaşacak. Yaklaşık 3 bin 400 kilometrelik kıtalararası yolculuk, ülkenin doğusunda yer alan Akagera’ya yeni bir soluk getirmeyi amaçlıyor. Bu dev çaplı nakil, Ruanda’nın yaban hayatını koruma mirasını güçlendirme ve ülkeyi önde gelen safari destinasyonlarından biri hâline getirme hedefinin bir parçası olarak görülüyor.
AKAGERA’DA EKOSİSTEM YENİDEN CANLANDIRILIYOR
Son on yılda kapsamlı bir ekolojik restorasyon sürecinden geçen Akagera Ulusal Parkı’nda 2015’te aslanlar, 2017’de ise kara gergedanlar yeniden doğaya kazandırılmıştı. Uzun süren çatışmalar ve kaçak avcılık nedeniyle kaybolan türlerin geri dönüşü, parkın biyolojik çeşitliliğini yeniden inşa ediyor. Akagera Ulusal Parkı tarafından yapılan açıklamada, gergedanların getirilmesinin “nesli tükenme tehdidi altındaki türlerin korunması için önemli bir dönüm noktası” olduğu vurgulandı. Açıklamada ayrıca Ruanda, Güney Afrika ve çeşitli doğa koruma kuruluşları arasındaki iş birliğinin altı çizildi. Beyaz gergedanlar, geçmişte Sahra Altı Afrika’da geniş alanlara yayılmışken, sömürge dönemindeki avcılık ve son yıllarda gergedan boynuzuna yönelik yasadışı ticaret nedeniyle ciddi biçimde azaldı. Her ne kadar sayıları kademeli olarak artsa da, tehdit halen devam ediyor. Uluslararası Gergedan Vakfı (IRF) verilerine göre, Afrika genelinde kaçak avcılık 2022 ile 2023 arasında %4 oranında arttı. Geçtiğimiz yıl toplam 586 gergedan kaçak avcılar tarafından öldürüldü. Güney beyaz gergedanı, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından “tehdide açık” (near threatened) türler arasında listeleniyor ve dünya genelinde yaklaşık 17 bin birey kaldığı tahmin ediliyor. Uzmanlar, bu rakamların umut verse de, türün uzun vadeli korunması için habitatların genişletilmesi ve sıkı koruma tedbirlerinin devam etmesi gerektiğini belirtiyor.
KUZEY BEYAZ GERGEDANININ DURUMU KRİTİK
Kuzey beyaz gergedanı içinse durum çok daha vahim. Şu anda sadece iki dişi birey hayatta ve tür doğal yollarla üreyemeyecek durumda. Bilim insanları, türü kurtarmak için ileri düzey üreme teknolojileri kullanıyor. Genç dişi birey Fatu’dan alınan yumurtalar, ölmüş erkeklerden alınan dondurulmuş spermlerle döllenerek embriyolar oluşturuluyor. Bu embriyoların, güney beyaz gergedan taşıyıcı annelere yerleştirilmesi planlanıyor. Ruanda, son yıllarda gergedan koruma çalışmalarında aktif rol oynuyor. 2021 yılında 30 beyaz gergedan başarıyla Akagera’ya yerleştirilmişti. Bu yeni 70 birey, genetik çeşitliliği artırarak parkı güçlü bir üreme merkezi hâline getirmeyi amaçlıyor. Güney Afrika’daki beyaz gergedan popülasyonları ise sıkı koruma tedbirleri sayesinde nispeten istikrara kavuşmuş durumda. Ruanda’ya yapılacak bu translokasyon, türün daha güvenli alanlara yayılması ve risklerin azaltılması adına stratejik bir hamle olarak görülüyor.
RUANDA, AFRİKA’DA DOĞA KORUMANIN ÖNCÜSÜ OLMAYA ADAY
Bu girişimle birlikte Rwanda, sadece bölgesel değil, küresel düzeyde doğa koruma stratejilerine katkı sağlayan bir aktör olarak öne çıkıyor. Planlanan başarılı entegrasyonla birlikte Akagera Ulusal Parkı, beyaz gergedanlar için Afrika’nın önde gelen yaşam alanlarından biri olma yolunda ilerliyor.