Nijerya’da hükümetin uygulamaya koyduğu liberal reformlar, şirket kârlarını hızla artırdı. Birçok şirket %500’e varan kâr artışı açıklarken, hisse senetleri ikiye hatta üçe katlandı. Ancak bu kurumsal başarılar, halkın yaşam koşullarındaki gerilemeyle ciddi bir tezat oluşturuyor. Uzmanlar, ekonomik kazancın topluma eşit dağılmadığına ve iki vitesli bir ekonomi riskine dikkat çekiyor.
Özellikle yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması ve döviz kurunun serbest bırakılması gibi politikalar, büyük şirketlerin döviz kaynaklı zararlarını ortadan kaldırdı. Bu da onlara yüksek kârlar sağladı. Örneğin sanayi devi Dangote, yalnızca ikinci çeyrekte 418 milyar naira kâr açıkladı. Bu, geçen yıla göre %250’lik bir artış anlamına geliyor. Palm yağı üreticisi Okomu Oil’in kârı ise %459 oranında yükseldi.
Bankacılık sektöründe de durum benzer. İki yıl önce 44 naira’dan hisse alan yatırımcılar, bu hisselerin 100 naira’nın üzerine çıkmasını büyük sevinçle karşılıyor.
ŞİRKETLER DURUMDAN MEMNUN AMA HALK ŞİKAYETÇİ
Ancak bu ekonomik büyüme sokaktaki Nijeryalı için aynı oranda refah anlamına gelmiyor. Artan fiyatlar ve daralan alım gücü, vatandaşın günlük hayatını zorlaştırıyor. Lagos’taki kutlamalarla Nijerya sokaklarında yaşanan geçim sıkıntısı arasındaki fark gün geçtikçe büyüyor.
APT Menkul Kıymetler CEO’su Kasimu Garba Kurfi, şirketlerin kârlılığının döviz zararının ortadan kalkmasıyla büyük ölçüde arttığını belirtiyor. Ancak, bu durumdan yalnızca belirli bir kesim doğrudan faydalanabiliyor.
Vergi adaleti bu uçurumu dengelemek için hükümetin elindeki en önemli araçlardan biri olarak görülüyor. Yeni vergi düzenlemeleriyle, düşük gelir grubundakiler vergiden muaf tutuldu. Orta gelir grubunun yükü azaltıldı. Yüksek gelir grubuna ise daha fazla vergi getirildi.
Aylık vergi muafiyet sınırı 108 bin naira (yaklaşık 70 dolar) olarak belirlendi. Yıllık muafiyet ise 1,3 milyon naira (847 dolar) seviyesine çıkarıldı.
Uzmanlara göre, toplanan bu verginin nereye harcandığı kritik öneme sahip. Gelir adaleti ancak bu fonların eğitim, sağlık, altyapı gibi alanlarda halk yararına kullanılmasıyla mümkün olabilir. Kurfi:
“Bir şirketin ödediği vergi, halka ancak bu şekilde geri döner” sözlerine yer verdi.
Kurfi aynı zamanda halkı da borsaya küçük yatırımlarla katılmaya teşvik ediyor. Ona göre, kapsayıcı büyüme ancak herkesin bu ekonomik yükselişten pay almasıyla mümkün. Nijerya şu anda şirketlerin büyük kârlar elde ettiği, ancak sıradan vatandaşın hâlâ geçim mücadelesi verdiği bir yol ayrımında. Uzmanlar, hükümetin bu kârları tabana yaymaması durumunda ülkede derin bir ekonomik uçurum oluşabileceği konusunda uyarıyor.
Kaynak: TRT Afrika