Mozambik, dünya kaju üretiminde tarihi rolünü geri kazanmak üzere. 1970’lerde dünyanın en büyük ikinci üreticisi konumunda olan ülke, 2024’te 195 bin 400 tonluk satış rakamına ulaşarak yarım yüzyıllık üretim seviyelerine yeniden yaklaştı. 2025 yılı için öngörülen %23’lük artışla bu miktarın 218 bin 900 tonu aşması bekleniyor. Portekiz haber ajansı Lusa’nın aktardığına göre, Mozambik Tarım, Çevre ve Balıkçılık Bakanlığı (MAAP), kaju ve makademya üretiminin toplumsal kalkınmaya büyük katkı sunduğunu vurguluyor. Bakanlık verilerine göre bugün ülkede kaju değer zincirinde yaklaşık 1 milyon 47 bin aile, 69 şirket ve 7 bin 287 işçi yer alıyor. Üretimin kalbi konumundaki Maputo Eyaleti’nde ise 32 binden fazla aile bu sektörde faaliyet gösteriyor.
YENİ YATIRIMLAR VE REKOR HEDEFLER
2025 yılı için hükümet, 90 milyon metikais (yaklaşık 1,4 milyon ABD doları) tutarında yatırım planlıyor. Bu yatırım, 6,67 milyon kaju fidanının üretimi, dağıtımı ve dikilmesi ile 9,27 milyon ağacın zararlılara karşı kimyasal korunmasını kapsıyor. Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre yalnızca 2024 yılında 4,8 milyon fidan üretildi ve bunların 4,4 milyonu 65 bin 303 üretici aileye dağıtıldı. Kadınların yönettiği hane sayısı 16 bini aştı. Bu yatırımların ekonomik karşılığı da dikkat çekici: Mozambik Merkez Bankası’nın verilerine göre kaju ihracat geliri 2021-2022 arasında %72, 2023’te ise %10,8 oranında artış gösterdi. 2024 yılında ise gelir %71’lik artışla 98,2 milyon dolara ulaşarak rekor kırdı.
MAAP, kaju üretiminin yalnızca bir tarım faaliyeti değil, aynı zamanda sürdürülebilir kırsal kalkınma ve gelir dağılımı açısından hayati bir unsur olduğunu belirtiyor. Kaju, ülkede “döviz getiren stratejik ürün” olarak tanımlanıyor. Mozambik’in kaju sektöründeki bu yükselişi, yalnızca tarımsal başarı olarak değil; aynı zamanda yoksullukla mücadele, kırsal istihdam ve kadın üreticilerin güçlendirilmesi açısından da örnek teşkil ediyor.