Kenya’da kuraklık, kentleşme ve özel arazi mülkiyeti nedeniyle otlak alanlarının azalması, hayvancılıkla geçinen Masai topluluğunu geçim sıkıntısıyla karşı karşıya bıraktı. Masaili bir ailede büyüyen ve bir çobanla evlenen Rosemary Nenini, 2020-2022 yılları arasındaki kuraklıkta sığırlarının her gün yok oluşuna çaresizce tanık oldu.
Kurak dönemlerde sığırların açlıktan ve hastalıktan öldüğünü, yağışlı dönemlerde ise hastalıklara yakalandığını belirten Nenini, haydutların hayvanları çalması nedeniyle güvenliğinde da büyük bir sorun olduğunu söyledi. Kenya Ulusal Kuraklık Yönetim Otoritesi’ne göre, 2021-2023 yılları arasında kurak ve yarı kurak topraklarda 2,6 milyon hayvan öldüğünü belirtti.
KADINLAR ALTERNATİF GEÇİM KAYNAKLARI ARIYOR
Sığır yetiştiriciliğindeki zorluklar, Masai kadınlarını farklı gelir kaynakları aramaya yöneltti. Ancak cırcır böceği çiftçiliği fikri, başlangıçta şüpheyle karşılandı. 66 yaşındaki çiftçi Tonou Masaine, “Bize cırcır böceklerini öğretmeye geldiklerinde şok olduk. Neden bize cırcır böcekleri öğretiliyor? Bize nasıl yardımcı olacak?” diyerek ilk tepkisini dile getirdi.
Laikipia’daki çoban topluluğu, cırcır böceklerini çiftlik hayvanları için tehdit olarak görüyor ve öldürüyorlardı. Çiftçi Jennifer Sintaloi, “Eskiden cırcır böcekleri evlerimize gelirse, sığırlarımızı öldüreceklerini söylerdik. Onları gördüğümüzde yok ederdik. Ancak eğitildikten sonra değerli olduklarını anladık” dedi.
CIRCIR BÖCEĞİ ÇİFTLİĞİNE GEÇİŞ
Cordaid, IMPACT ve Uluslararası Böcek Fizyolojisi ve Ekoloji Merkezi (ICIPE) tarafından verilen eğitimlerle kadınlar, cırcır böceği yetiştiriciliğini öğrenmeye başladı. Şu ana kadar yerel topluluklarda 34 grup eğitildi, yetiştirme kitleri dağıtıldı ve çiftliklerin kurulmasına destek verildi. Artık cırcır böceklerini öldürmek yerine kayaların altından topluyor ve geceleri ıslak havlular kullanarak yakalıyorlar.
Nenini, “Cırcır böceği yetiştirmek için büyük arazilere veya su kaynaklarına ihtiyacınız yok. Onları besleyebileceğiniz küçük bir barınak yeterli” diyerek çiftçiliğin kolaylığını vurguladı.
Cırcır böcekleri, protein, vitamin ve mineraller açısından zengin bir besin kaynağıdır. İnsan tüketiminin yanı sıra hayvan yemi üretiminde de kullanılabilir. Sığır yetiştiriciliğine kıyasla çok daha az su ve alan gerektirir.
ICIPE araştırma görevlisi Shaphan Chia, “Kenya’da en büyük sorunlardan biri kuraklık. Hayvancılıkla geçinen topluluklar için cırcır böceği, geçimlerini güvence altına alabilecek bir seçenek sunuyor” dedi.
Zorluklar ve Kültürel Engeller
Cırcır böceği çiftçiliği, bazı kültürel engellerle karşı karşıya. Böcek tüketimi birçok kişi için hala alışılmadık bir durum. Ayrıca, cırcır böceği bazlı ürünlerin besin değeri ve çevresel faydaları konusunda farkındalık eksikliği bulunuyor.
Ancak eğitim ve destekle, Masai kadınları cırcır böceği çiftçiliğini benimsemeye ve alternatif bir gelir kaynağı yaratmaya başladı.