2019’dan bu yana ilk kez toplanan ikili komisyon, Fransa’nın yönettiği ancak 1970’lerden bu yana Madagaskar’ın hak iddia ettiği Îles Éparses üzerindeki tartışmaları yeniden canlandırdı. Beş küçük adacıktan oluşan bu toprak parçası, yüzölçümü yalnızca 43 km² olsa da, 640 bin km²’den fazla deniz alanı üzerinde ekonomik haklar sağlıyor.
Söz konusu adalar, sömürge döneminde Madagaskar’a aitti ve ülke 1960’ta Fransa’dan bağımsızlığını kazanmadan hemen önce Fransa tarafından ayrıldı. 1979 ve 1980’de BM Genel Kurulu’nda alınan iki kararla, bu ayrım yasa dışı ilan edilmiş ve adaların iadesi istenmiştim.mMadagaskar Dışişleri Bakanı Rasata Rafaravavitafika, “Tarihi haklarımızı ve uluslararası hukuku temel alan bir çözüme bağlıyız. Atılan her adım, iddiamızın meşruiyetinin tanınmasıdır,” diyerek ülkesinin tutumunu yineledi.
STRATEJİK KONUMDAKİ “KÜÇÜK” ADALAR
Her ne kadar adalarda yalnızca az sayıda askerî personel, bir polis memuru ve devlet yetkililerinin ziyaretleri bulunsa da, bu bölgelerin stratejik önemi büyük. Fransa’nın Hint Okyanusu’ndaki “güç üçgeni” olarak tanımlanan Mayotte ve Réunion Adaları ile birlikte değerlendirilen Îles Éparses, ülkenin bölgedeki jeopolitik etkisinin temel taşlarından biri.Tarihçi Samuel Sanchez’e göre, “Bu adalar şu anda kullanılmıyor gibi görünebilir, ama gelecekteki değerleri muazzam. Bu yüzden Fransa kolay kolay vazgeçmeyecek.” Ayrıca, adaların bulunduğu Mozambik Kanalı, uluslararası ticaretin önemli bir geçiş noktası ve enerji kaynakları açısından zengin bir bölge.
Îles Éparses, Madagaskar’da yalnızca jeopolitik değil, aynı zamanda politik bir sembol. Ülke içinde tam egemenlik çağrıları, ulusal gururla bağlantılı. “Bu iddianın çoğu sembolik,” diyor Sanchez. “Ekonomik olarak pek bir şey değiştirmez. Madagaskar kendi sularını dahi denetleyemiyor, yasa dışı balıkçılık çok yaygın. Ama bu adaları geri almayı başaran bir başkan, halktan büyük destek alır.”
PAYLAŞIMLI YÖNETİM Mİ, TAM EGEMENLİK Mİ?
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, egemenliği devretmeye sıcak bakmazken, adalar üzerinde “ortak yönetim” teklifinde bulundu. Nisan 2025’te Madagaskar’a yaptığı ziyarette tarım, altyapı ve enerji gibi alanlarda yeni iş birliği anlaşmaları imzalayan Macron, ülkenin kalkınmasını öncelikli konu olarak gördüğünü belirtti: “Nüfusun yüzde 80’inin yoksulluk sınırının altında yaşadığı bir ülkeye kalkınma desteği sağlamak, toprak taleplerinden daha önemlidir.” Ancak Madagaskar muhalefeti Fransa’nın bu tutumunu sert şekilde eleştiriyor. Eski başbakanlardan Hajo Andrianainarivelo, “Andry Rajoelina’dan açık ve net bir cevap bekliyoruz. Egemenlik pazarlık konusu olamaz,” dedi. Bazı siyasetçiler ise, mevcut hükümete güvenmediklerini dile getirerek adaların bu şartlarda geri alınmasını istemiyor. Milletvekili Roland Ratsiraka, “Korunan alanlarımızı ve deniz kaynaklarımızı bile yönetemiyoruz,” diyerek endişesini dile getirdi.