Yakın zamanda Kongo’nun doğusundaki en büyük şehri olan Goma’nın kontrolünü ele geçiren Ruanda destekli M23 isyancıları (23 Mart Hareketi), Perşembe günü başkent Kinşasa’ya doğru ilerleyeceklerini duyurdu. Buna karşılık, Başkan Félix Tshisekedi ayaklanmaya direnmek için askeri güçlerin kitlesel seferberliğini talep ederken, Kongo Savunma Bakanı M23 isyancı grubuyla herhangi bir müzakere olasılığını kesin bir şekilde reddetti.
Savunma Bakanı Guy Kabombo Muadiamvita, bir video açıklamasında hükümetin diyaloğa karşı duruşunu vurguladı. “Kongo’da kalıp savaşacağız. Burada hayatta kalamasak da burada ölürüz” diyerek hükümetin askeri çözüme olan bağlılığını vurguladı.
Goma ve komşu bölgeleri kontrol eden M23 isyancıları, Doğu Afrika Topluluğu (EAC) tarafından düzenlenecek ortak görüşmelere katılmaya hazır olduklarını belirtti. M23’ün siyasi liderleri Corneille Nangaa, nihai amaçlarının iktidarı ele geçirmek olduğunu açıkladı. Nangaa, “Kinşasa’ya gitmek, iktidarı ele geçirmek ve ülkeyi yönetmek istiyoruz” dedi ancak 1.500 kilometreden fazla uzaklıktaki başkente nasıl ulaşacaklarına dair ayrıntıları açıklamadı.
Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame, çatışmada arabulucu olan Angola Devlet Başkanı Joao Lourenco ile görüştüğünü doğruladı. Her iki liderin de çatışmaya son vermek için diğer Afrika ülkeleriyle birlikte çalışmaya kararlı olduğunu belirtti. ABD Başkanı Donald Trump çatışmayı “ciddi bir sorun” olarak nitelendirdi ancak daha fazla yorum yapmaktan kaçındı. Bu arada Birleşmiş Milletler, Ruanda güçlerinin isyancıları desteklemek için Kongo’ya girdiğine dair raporlar konusunda endişelerini dile getirdi.
BM uzmanlarına göre, M23 isyancıları yaklaşık 4.000 Ruanda askeriyle destekleniyor, bu da Goma’yı ilk ele geçirdikleri 2012 yılında sahip olduklarından çok daha büyük bir güce sahipler. Bu isyancılar, küresel teknoloji endüstrileri için hayati öneme sahip mineralleri barındıran ve tahmini 24 trilyon dolar değerinde olduğu düşünülen, Kongo’nun zengin doğu bölgelerinin kontrolü için mücadele eden 100’den fazla silahlı gruptan biri.
Başkan Tshisekedi, gençleri ulusu savunmak için orduya katılmaya çağırırken, bölge liderleri derhal ateşkes çağrısında bulundu ve Kongo hükümetinin isyancılarla anlaşmak zere diyaloğa girmesini istedi. Ancak Tshisekedi, krize barışçıl bir çözüm arama taahhüdünü sürdürürken aynı zamanda güçlü bir askeri yanıt vereceğinide belirtti.
Goma’da insani yardım ihtiyacı giderek ciddileşiyor, temel hizmetler ciddi şekilde aksadı ve halk dükkanları yağmalamaya başladı. BM İnsani Yardım Koordinatörü, yerinden edilmiş birçok sakinin yardım için Goma’ya sığınmasıyla birlikte kötüleşen bir insani durum olduğunu bildirdi. Şehirden gelen görüntülerde sakinlerin terk edilmiş mağazalardan yiyecek ve eşya topladığı görüldü ve bu da şiddet döngüsüne ilişkin endişeleri artırdı.
M23 isyancıları şimdi de Güney Kivu’nun eyalet başkenti Bukavu’yu hedef almış durumda ve ilerleyen çatışmalar nedeniyle bölge halkı arasında endişeler giderek artıyor. Kongo ordusu, yabancı müteahhitlerin bölgeden çekilmesiyle zayıflamış durumda, askerlerin bir kısmı isyancılara katılırken bazıları ise komşu Ruanda’ya sığındı.
Gerginlikler tırmanırken, Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, Ruanda’nın çatışmadaki rolünü sert bir şekilde eleştirerek Ruanda Savunma Kuvvetleri milislerini şiddeti körüklemekle suçladı. Bu şiddet olaylarında 13 Güney Afrikalı barış gücü askeri hayatını kaybetti. Buna karşılık Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame, Güney Afrikalı barış güçlerini “saldırgan” olarak nitelendirerek, Ruanda’nın herhangi bir askeri müdahaleye karşılık vereceği uyarısında bulundu.
Bölgesel ve uluslararası alanda derhal ateşkes sağlanması yönündeki çağrılar sürüyor. Analistler, durumun çözümsüz kalması halinde daha geniş çaplı bir bölgesel çatışmaya yol açabileceği uyarısında bulunuyor.