Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ndeki sivil toplum örgütleri, Çin ile tartışmalı “altyapı karşılığında maden” anlaşmasının yeniden değerlendirilmesini talep ediyor.
2008 yılında imzalanan anlaşma, Çinli şirketlere geniş bakır ve kobalt madenlerine erişim hakkı tanırken, karşılığında altyapı yatırımları öngörüyordu. Geçen yıl yeniden müzakere edilen ve “yüzyılın anlaşması” olarak nitelendirilen sözleşmenin, “Kongo Satılık Değildir” koalisyonuna göre hâlâ Çinli tarafın lehine olduğu belirtiliyor.
Koalisyon, şeffaflık eksikliği ve finansal kayıplara dikkat çekerek, devletin ciddi gelir kaybına uğradığını savunuyor. Yeni düzenlemenin Kongolu taraf için yaklaşık 4 milyar dolar ek fayda sağlaması bekleniyordu, ancak gözlemci kuruluşlara göre önceki dengesizlikler giderilmedi.
Kinşasa yönetimi ise geçen yıl imzalanan anlaşmayı “kazan-kazan” ortaklığı olarak savunuyor. Altyapı yatırımlarının 3,5 milyar dolardan 7,5 milyar dolara çıkarıldığını vurgulayan hükümet, bu yönüyle anlaşmayı olumlu değerlendiriyor.
Buna karşın koalisyon, Çinli madencilik şirketlerinin hâlâ tam vergi muafiyetinden yararlandığını ve bunun devletin her yıl en az 100 milyon dolar gelir kaybetmesine yol açtığını ileri sürüyor.
Ayrıca anlaşmaya göre Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin yılda 300 milyon dolardan fazla altyapı finansmanı alabilmesi, bakır fiyatlarının ton başına en az 8 bin dolar olmasına bağlı. Fiyat bunun altına düştüğünde fon aktarılmıyor; yükseldiğinde ise Kongo’nun alacağı miktar değişmiyor. Böylece ülke, piyasadaki artışlardan faydalanamıyor.
Anlaşmaya yönelik bir diğer eleştiri ise, ödenecek tutarın sabit olması; çıkarılan maden miktarına bağlı olmaması.