Kenya’nın başkenti Nairobi’de, Doğu Afrika’nın en büyük ikinci el pazarı olan Gikomba’da düzenlenen bir moda etkinliği, Batı’dan ithal edilen ikinci el giysilerin çevre üzerindeki yıkıcı etkisine dikkat çekti. “Çöp modası” olarak adlandırılan bu girişim, aynı zamanda bölge halkına bu giysilere yeni bir hayat kazandırmanın yollarını göstermeyi hedefliyor.
Kenya, her yıl yaklaşık 185 bin ton ikinci el kıyafeti “mitumba” adıyla ithal ediyor. Ancak bu giysilerin yüzde 40’ının giyilemeyecek durumda olduğu ve çöplüklere gönderildiği tahmin ediliyor. Özellikle Nairobi Nehri çevresinde biriken atık giysiler ve plastikler, kentin en ciddi çevre sorunlarından biri haline geldi. Uzmanlar, “hayır amaçlı bağış” adı altında gönderilen bu giysilerin önemli bir kısmının aslında atık olduğunu belirtiyor.
BİR MODA DEFİLESİ, ATIK SORUNUNA DİKKAT ÇEKİYOR
Bu soruna dikkat çekmek amacıyla, Kenyalı film yapımcıları Antony Njoroge ve Sally Ngoiri, Gikomba pazarında bir moda defilesi düzenledi. Defile, aynı zamanda “Wasteland” (Atık Arazi) adlı belgeselin bir parçası olarak çekildi. Belgesel, ikinci el kıyafet ithalatının çevresel ve ekonomik etkilerini ele alırken, yerel tasarımcıların bu giysileri yeniden tasarlayarak yarattıkları yenilikçi çözümleri de öne çıkarıyor.
Yapımcı Ngoiri, projeyi kişisel gözlemlerinden yola çıkarak hazırladığını belirtiyor:
“Mahallemin her geçen gün daha da kirlendiğini gördüm. Nairobi Nehri’nin atılmış kıyafetlerle tıkandığına tanık oldum. Gikomba’yı seçtim çünkü burası mitumba’nın kalbi; ama aynı zamanda insanlara farklı bir bakış açısı sunmak istedim.”
ÇÖP, MODAYA DÖNÜŞÜYOR
Gikomba Moda Gösterisi, çevre bilincini moda aracılığıyla anlatmayı amaçladı. Podyumda sergilenen kıyafetlerin tamamı atılmış veya kullanılmayan ikinci el giysilerden tasarlandı. Etkinliğe Fransız Büyükelçiliği, Alliance Française, BM Çevre Programı (UNEP), UNICEF ve Kenya Ulusal Çevre Yönetim Kurumu temsilcileri de davet edildi. Yapımcılar, yetkililere sorunun büyüklüğünü yerinde göstermeyi ve ithalat süreçlerinin düzenlenmesi gerektiğini vurgulamayı amaçladı.
Belgeselin merkezinde yer alan girişimci Luca Wakarindi, Gikomba’da bir ikinci el mağazası işletiyor. Wakarindi, bu giysilerin yok edilmesi yerine yeniden tasarlanabileceğini savunuyor:
“İkinci eli ortadan kaldırmak istemiyoruz. Bu kıyafetleri yeniden şekillendiriyor, yeniden kullanıyoruz. Asıl mesele, işe yaramaz bağışların ülkeye girişini kontrol altına almak.”
Defilenin yaratıcı yönetmeni ve stilisti David Kimani ise, yaratıcılığın geri dönüşüm sürecini güçlendirdiğini söylüyor:
“Kıyafetleri alıyordum, arkadaşlarım tarzımı beğeniyordu. Sonra onları da giydirdim, şimdi sanatçılarla çalışıyorum. Çöpü modaya dönüştürüyoruz.”
“MODA ARTIK ATIK DEĞİL, DÖNÜŞÜM DEMEK”
Ngoiri, belgeselin sadece yetkilileri değil, halkı da bilinçlendirmesini umuyor:
“Birçok kişi, giysileri geri dönüştürebileceğini bilmiyor. Bazen bir balya alıyorlar, yüzde 80’i satılamaz çıkıyor. Biz Wasteland ile onların da yaratıcı olabileceğini göstermek istiyoruz.”
Haziran ayında Nairobi’deki Alliance Française merkezinde gösterime girmesi planlanan Wasteland belgeseli, Kenya’da “çöp modası” hareketinin sembolü haline gelen bu defilenin hikayesini anlatacak.
Gikomba’da yükselen mesaj net: Moda artık atık değil, dönüşüm demek.