Kenya’da Yüksek Mahkeme, geçen hafta ABD ile imzalanan 2,5 milyar dolarlık sağlık yardım anlaşmasının uygulanmasını durdurdu. Kararın gerekçesi, Kenyalıların kişisel sağlık verilerinin paylaşılmasına ilişkin artan endişeler oldu. Kenya Tüketici Federasyonu (Cofek), anlaşmanın hassas tıbbi bilgilerin ABD’ye aktarılmasına neden olabileceğini öne sürdü. Bunun üzerine Yüksek Mahkeme, “tıbbi, epidemiyolojik veya hassas kişisel sağlık verilerinin aktarılmasını öngördüğü veya kolaylaştırdığı ölçüde” anlaşmanın uygulanmasını yasakladı. Böylece hükümet, dava sonuçlanana kadar anlaşmayı yürürlüğe koyamayacak.
Cofek, bu durumun Kenya’nın sağlık sistemleri üzerindeki stratejik kontrolünü zayıflatacağını savundu. Federasyon, özellikle “ortaya çıkan hastalıklar için ilaçların ve dijital altyapının dışarıdan kontrol edilmesi” halinde ülkenin bağımlı hâle geleceği uyarısını yaptı.
ANLAŞMANIN ARKA PLANI
ABD, küresel sağlık yardımlarını yeniden yapılandırıyor. Yeni modelde fonlar artık yardım kuruluşları üzerinden değil, doğrudan hükümetlere aktarılıyor. Bu kapsamda ABD, Kenya’nın yanı sıra Ruanda, Lesotho, Liberya ve Uganda ile de benzer anlaşmalar imzaladı.
Anlaşmaya göre ABD 1,7 milyar dolar destek verecek. Kenya ise 850 milyon dolarlık katkı sağlayacak ve ilerleyen yıllarda daha fazla sorumluluk üstlenecek. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, imza töreninde anlaşmayı “dönüm noktası” olarak tanımladı.
VERİ GİZLİLİĞİ TARTIŞMALARI
Anlaşmanın açıklanmasının ardından birçok Kenyalı, ABD’nin HIV durumları, tüberküloz tedavi geçmişi ve aşı kayıtları gibi hassas bilgilere erişebileceği endişesini dile getirdi. Bu kaygılar kısa sürede ulusal bir tartışmaya dönüştü. Mahkeme kararının alınmasında da bu toplumsal tepkinin etkili olduğu değerlendiriliyor.
Kenya hükümeti ise vatandaşları rahatlatmaya çalışıyor. Cumhurbaşkanı William Ruto, başsavcılığın anlaşmayı titizlikle incelediğini söyledi. Ruto:
“Kenya halkına ait veriler üzerinde geçerli olan yasanın Kenya yasası olmasını sağlayacağız.” diyerek güvence verdi. ABD tarafı ise veri gizliliğine ilişkin tartışmalar hakkında henüz bir açıklama yapmadı.
Anlaşmanın geleceği 12 Şubat’ta görülecek duruşmada ele alınacak. Yüksek Mahkeme, nihai karara kadar anlaşmanın hiçbir şekilde uygulanamayacağını belirtti. Bu süreç, ABD’nin Afrika’daki yeni sağlık yardımı modelinin yargı önündeki ilk önemli testi olarak dikkat çekiyor.
Kaynak: Ajanslar