Togo’nun başkenti Lomé’de, 17 Mayıs 2025 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı ve Afrika Birliği’nin Kongo’nun doğusundaki barış için özel arabulucusu Faure Gnassingbé’nin ev sahipliğinde kritik bir toplantı düzenlendi. Toplantıya eski Afrika liderleri ve üst düzey diplomatlar katıldı.
NAROBİ VE LUANDA SÜREÇLERİ BİRLEŞİYOR
Toplantının sonunda yayımlanan ortak bildiride, arabulucuların “Nairobi ve Luanda süreçlerinin birleştirilmesi” ve “Afrika inisiyatiflerine ortak ve bütüncül yaklaşım” temelinde hareket etme kararı aldıkları açıklandı. Katılımcılar, barış girişimlerini tek bir çatı altında toplamayı hedefleyen bu yaklaşımın, daha etkili bir diplomatik çözüm zemini oluşturacağını vurguladı.
KİMLER KATILDI?
Toplantıya, Faure Gnassingbé ve Togo Dışişleri Bakanı Robert Dussey’nin yanı sıra, Afrika’nın önde gelen isimlerinden eski Nijerya Cumhurbaşkanı Olusegun Obasanjo, eski Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Botsvana Cumhurbaşkanı Mokgweetsi Masisi, Orta Afrika Cumhuriyeti eski lideri Catherine Samba-Panza ve Etiyopya Cumhurbaşkanı Sahle-Work Zewde katıldı.
BARIŞ VE İSTİKRAR İÇİN KOORDİNELİ ÇABA VURGUSU
Toplantının ana amacı, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde (KDC) barış ve istikrarın sağlanması ve KDC ile komşu ülke Ruanda arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesi olarak açıklandı. Ortak açıklamada, “Arabulucuların ve kolaylaştırıcıların faaliyetlerinin entegre bir çerçevede uyum içinde yürütülmesi gerektiği” vurgulandı.
BÖLGESEL VE ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİNE DAVET
Açıklamada ayrıca, Doğu Afrika Topluluğu (EAC) ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) gibi bölgesel örgütlerle iş birliğinin güçlendirilmesi gerektiği ifade edildi. Bununla birlikte Katar ve Amerika Birleşik Devletleri gibi uluslararası ortakların da sürece dahil edilmesinin önemi vurgulandı.
TARAFLARIN İYİ NİYET GÖSTERİLERİ TAKDİRLE KARŞILANDI
Afrikalı arabulucular, tarafların son dönemde sergilediği diplomatik çabaları ve barışçıl çözüm arayışlarını olumlu karşıladı. Özellikle tarafların müzakerelere açık olduklarına dair beyanlarının ve diplomatik görüşmelere katılımlarının önemli bir zemin oluşturduğu belirtildi.
GÖRÜŞMELERİN GEÇMİŞİ VE MEVCUT DURUM
KDC ile Ruanda arasındaki gerilim, M23 isyan grubunun faaliyetleri ve bu grubun Kigali yönetimi tarafından desteklendiği iddiaları nedeniyle tırmanmıştı. Bu durum iki ülke arasında uzun süredir süren krizin yeniden alevlenmesine yol açtı.
20 Mart 2025’te Angola’nın başkenti Luanda’da yapılması planlanan KDC-M23 barış görüşmeleri gerçekleşememiş; aynı gün Katar’da Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame ve KDC Cumhurbaşkanı Félix Tshisekedi arasında sürpriz bir zirve düzenlenmişti. Liderler burada kayıtsız şartsız ateşkes taahhüdünde bulunmuştu, ancak bu çaba da sahada somut bir değişim yaratmamıştı.
WASHINGTON’DA AYRINTILI BİR BARIŞ TASLAĞI GÖRÜŞÜLÜYOR
2 Mayıs 2025’ten bu yana Washington’da, Ruanda ve KDC arasında uzun vadeli barışı hedefleyen bir barış anlaşması taslağı görüşülüyor. Bu süreç, iki buçuk yıldır süren şiddetli çatışmaları ve bölgesel gerilimleri sonlandırmayı amaçlıyor. Görüşmelerin sonucunun bölge için dönüm noktası olabileceği değerlendiriliyor.