İngiltere, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ndeki (KDC) çatışmalara müdahil olduğu gerekçesiyle Ruanda’ya yaptırım uygulamaya hazırlanıyor. Pazartesi günü, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığında görevli bakan Ray Collins tarafından duyurulan yaptırımın, yakın zamanda uygulamaya konulacağı belirtildi.
İngiltere, uzun süredir Ruanda’nın KDC’deki iç savaşta isyancı grupları desteklediğine dair iddiaları yakından takip ediyor. Birleşmiş Milletler (BM) ve ABD gibi uluslararası aktörler, Ruanda’nın özellikle M23 isyancı grubuna desteğini artırdığını öne sürüyor.
BM İnsan Hakları Konseyi’nin Cenevre’deki toplantısı sırasında açıklamalarda bulunan İngiltere Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Collins, İngiltere’nin Ruanda’ya yönelik politikasının net olduğunu vurgulayarak, “İngiltere, Ruanda’ya tavrını açıkça belirtti ve yakında harekete geçecek” dedi.
BM VE ABD’DEN RUANDA’YA TEPKİ
BM tarafından hazırlanan 2023 tarihli bir rapor, Ruanda’nın KDC’de faaliyet gösteren M23’ün isyancı grubun operasyonlarını “tasarladığını ve koordine ettiğini” öne sürüyor. Aynı raporda, Ruandalı General James Kabarebe’nin bu süreçte kilit bir rol oynadığı belirtiliyor.
ABD Hazine Bakanlığı da benzer şekilde, Ruanda’nın KDC’deki çatışmalarda aktif bir taraf olduğunu belirterek, Kigali’ye yönelik olası yaptırımların değerlendirildiğini açıkladı. Özellikle M23’ün Kongo’nun doğusunda düzenlediği saldırılar ve bölgedeki insani kriz, uluslararası toplumun dikkatini çekmiş durumda.
GENERAL JAMES KABAREBE KİM?
Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame’nin en yakın isimlerinden biri olarak bilinen General James Kabarebe, 1990’lı yıllardan itibaren Ruanda’nın bölgedeki askeri operasyonlarında merkezi bir rol oynadı.
Uganda’da doğup büyüyen ve bir dönem Uganda Devlet Başkanı Yoweri Museveni ile birlikte savaşan Kabarebe, 1994’te Ruanda’daki soykırımı durduran Tutsi liderliğindeki güçlerin bir parçası oldu. Daha sonra 1996’da, o dönemde Zaire olarak bilinen KDC’de Mobutu Sese Seko’yu deviren isyancı hareketin önde gelen komutanlarından biri olarak dikkat çekti.
Kanada’da yaşayan eski Kagame danışmanı ve rejim muhalifi David Himbara’ya göre, Kabarebe’ye yönelik suçlamalar aslında Kagame’yi hedef alıyor. Himbara, “Kabarebe ve Kagame, birbirlerine son derece bağlı. Kabarebe’ye yönelik suçlamalar dolaylı olarak Kagame’yi de zan altında bırakıyor” ifadelerini kullandı.
M23 HIZ KESMEDEN İLERLİYOR
M23 isyancı grubu, 2012 yılında KDC’de büyük bir isyan başlatmış ve kısa süreliğine Goma gibi stratejik şehirleri ele geçirmişti. 2013’te büyük oranda bastırılan grup, 2021’de yeniden ortaya çıkarak KDC’nin doğusunda ilerlemeye başladı.
Son aylarda M23’ün büyük şehirleri ele geçirmesi, zaten kırılgan olan bölgedeki insani krizi daha da derinleştirdi. BM verilerine göre, KDC’de devam eden çatışmalar nedeniyle milyonlarca insan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu durum, bölgesel bir savaş ihtimalini de gündeme getiriyor.
Birçok uzman, Ruanda’nın KDC’ye yönelik müdahalelerinin sadece M23’le sınırlı kalmayabileceğini ve İngiltere’nin olası yaptırımlarının Kigali yönetimi üzerinde baskıyı artırabileceğini düşünüyor.
İNGİLTERE’NİN OLASI YAPTIRIMLARI NELERİ KAPSAYABİLİR?
İngiltere’nin Ruanda’ya uygulayacağı yaptırımların detayları henüz netleşmemiş olsa da, uzmanlar aşağıdaki önlemlerin gündeme gelebileceğini değerlendiriyor:
- Üst Düzey Yetkililere Yaptırımlar: General Kabarebe gibi isimlere yönelik varlık dondurma ve seyahat yasakları
- Ekonomik Kısıtlamalar: Ruanda ile bazı ticari faaliyetlerin sınırlandırılması
- Askeri Desteklerin Kesilmesi: Ruanda’nın askeri alandaki dış desteklerinin kısıtlanması
- Diplomatik Baskı: Ruanda’nın uluslararası arenada yalnızlaştırılması
İngiltere’nin alacağı kararlar, diğer Avrupa ülkeleri ve ABD’nin de benzer adımlar atmasını tetikleyebilir.