Sudan’da Kuzey Darfur’un başkenti El Feşir’de Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) şehir kontrolünü ele geçirmesinin ardından, 50 binden fazla sivil gözaltına alındı. HDK’nın uyguladığı baskılar arasında iletişim araçlarına el koyma, fidye talepleri ve toplu ceset imhası yer alıyor. İnsan hakları kuruluşları, bu eylemleri insanlığa karşı suç olarak nitelendirirken, BM ve uluslararası aktörler ateşkese ve sivillerin güvenli tahliyesine yönelik diplomatik çalışmalar yürütüyor.
Görgü tanıkları ve kurtulanlar, HDK’nın El Feşir’deki beş ana noktada sivilleri tutukladığını ve şehrin dışına çıkmalarını engellediğini aktardı. Tutukluların Starlink uydu internet cihazları ve cep telefonlarına el konuldu. HDK, özellikle genç erkekleri ailelerine gönderilen mesajları kaydetmeye zorlayarak fidye talep ettiği belirtiliyor. Talepler 5 milyon ila 100 milyon Sudan poundu arasında değişiyor.
Milis güç, El Feşir’in doğusundaki kara limanı, El-Raşid yurdu, El Feşir Üniversitesi, Suudi Hastanesi ve Awlad el-Reef semtindeki merkezlerde sivilleri tuttu. Ayrıca Garni kasabasında, şehirden kaçmayı başaranlar için belirlenmiş toplanma noktalarında da binlerce kişi HDK denetiminde bekletiliyor.
Sudan Doktorlar Ağı’nın açıklamasına göre, HDK son günlerde sokaklardan yüzlerce ceset topladı. Bazılarını toplu mezarlara gömüp, bazılarını yakarak yok etti. HRL YaleSPH’in uydu görüntüsü analizleri, Suudi Hastanesi ve en az bir başka noktada “kömürleşmiş nesneler” ve siyah duman tespit etti. Bu uygulamalar, İslami cenaze törenlerine ve uluslararası insani normlara aykırı olarak tepki çekiyor.
ŞEHİRDEN KAÇIŞ DEVAM EDİYOR
BM Uluslararası Göç Örgütü (IOM), El Fasher’den binlerce kişinin güvenli yollar olmadan kaçtığını açıkladı. 5-8 Kasım tarihleri arasında 7 bin 075 kişi daha yerinden edildi ve toplamda HDK saldırılarıyla El Feşir’den kaçan sivillerin sayısı 88 bin 892’ye ulaştı. Çoğu kişi Tawila, Mellit ve Saraf Omra bölgelerine yöneldi.
YaleSPH’in raporuna göre, HDK sivillerin kaçışını engellemek için hayati yolları ağır makinelerle kapattı ve yaklaşık 200 bin kişi kuşatma altında kaldı. Kaçanlar, fidye talep eden HDK milisleri ve güvenlik eksikliği nedeniyle ciddi risklerle karşı karşıya.
İRAN’DAN KOMPLOLARA KARŞI UYARI
Sudan Dışişleri Bakanı Mohi-eldin Salem, Port Sudan’da İran Büyükelçisi Hasan Şah Hüseyin ile görüşerek, iki ülke arasında komplo teorilerine karşı koordinasyon çağrısında bulundu. Hüseyin, İran’ın Sudan’ın yanında olduğunu ve Kuzey Darfur’daki HDK milislerinin işlediği vahşi suçları kınadığını belirtti. Salem, Tahran’a teşekkür ederek, ilişkilerin “kardeşçe ve normal” düzeyde devam ettiğini söyledi.
Ayrıca İran Dışişleri Bakanı, Sudanlı mevkidaşına telefon görüşmesiyle ülkedeki vahşeti her düzeyde kınadığını iletti.
SUDAN’DAN BAE BOYKOTU
Sudan heyeti, BM Turizm Örgütü Genel Kurulu’nda 7 Kasım’da BAE’den bir Genel Sekreter seçilmesine karşı çıkarak oylamayı boykot etti. Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanı Halid el-Aysar, HDK milislerinin saldırıları nedeniyle turizm altyapısının tahrip edildiğini ve uluslararası güçlerin bu durumu desteklediğini belirtti.
Sudan, BAE’nin HDK’ya silah ve siyasi destek sağlamaya devam ettiğini ve ülkeyi saldırgan devlet olarak sınıflandırdığını açıkladı.
ETİYOPYA’DAKİ SUDANLI MÜLTECİLER ZOR DURUMDA
Sudanlı mülteciler, Etiyopya’da ikamet ve vize yenileme sürecinde ciddi sorunlarla karşı karşıya. Etiyopya, 100 binden fazla Sudanlıya ev sahipliği yapıyor. Vize yenileme ücretleri ve gecikmeler, insanları maddi ve idari açıdan zor durumda bırakıyor. Sudanlılar, sivil ve siyasi ittifakların bu süreçlerde yetersiz kaldığını ve büyükelçiliklerin yardım etmediğini belirtiyor. Örneğin, Addis Ababa’da ciddi kan kaybı yaşayan bir Sudanlı, büyükelçilikten destek alamadı ve yardım Etiyopyalı hayırseverler tarafından sağlandı.
Sudan hükümeti, ABD liderliğindeki “Quad” ülkelerinin önerdiği insani ateşkesi desteklerken, Sudan ordusu HDK’yı askeri olarak yok etmeye devam edeceğini açıkladı. HDK ise ateşkese onay verdiğini belirtti. ABD ve AB gibi uluslararası aktörler, ateşkesin uygulanması için diplomatik ve bölgesel koordinasyonu sürdürüyor.
Darfur başta olmak üzere Sudan’daki insani kriz alarm seviyesinde. Uluslararası müdahale çağrıları devam ederken gıda,sağlık ve barınak krizi giderek büyüyor.
Kaynak: Sudan Trubine