18 Nisan 1973’te Etiyopya’nın Asella şehrinde doğan efsanevi Etiyopyalı uzun mesafe koşucusu Haile Gebrselassie, 10.000 metrede iki Olimpiyat madalyası ve dört dünya şampiyonası kazanıp tüm dünya tarafından tanınan bir isim haline geldi.
Bir çiftlikte büyüyen Haile, her sabah okula on kilometre koşarak gider ve akşamları aynı mesafeyi koşarak geri dönerdi.
Bu çocukluk rutini, kariyerinde kalıcı bir iz bıraktı: Profesyonel kariyerinde bile sol kolu, sanki hâlâ okul kitaplarını tutarak koşuyormuş gibi eğik kalmıştır.
Haile Gebrselassie’nin gençliğinde yaşadığı en trajik olaylardan biri, annesini 16 yaşında kanserden kaybetmesiydi.
İlk büyük başarısını 1992’de Dünya Gençler Şampiyonası’nda kazandı ve hem 5.000 metrede hem de 10.000 metrede birinci oldu. Ardından gelen yıllarda, olağanüstü başarılarıyla küresel üne kavuştu.
DÜNYANIN EN HIZLISI OLDU
Dört Kez Ardışık Olarak 1993, 1995, 1997 ve 1999 yıllarında dört ardışık dünya şampiyonası zaferi kazandı.
Bunlar arasında, 1993 Dünya Şampiyonası Stuttgart’ta yaşadığı talihsiz bir olay hatırlanır: Yanlışlıkla Moses Tanui’nin topuğuna basıp rakibinin ayakkabısını çıkarmıştır.
Tartışmalara rağmen, Haile zaferi kazandı ve bu an, atletizm tarihinin unutulmaz bir parçası haline geldi.
1995’teki 10.000 metre yarışında Haile Gebrselassie’nin son 200 metreyi sadece 25 saniyede koşarak yaptığı olağanüstü başarı, Track & Field News dergisi tarafından “Yılın Performansı” olarak adlandırıldı. 1996 Olimpiyatları’nda altın madalya kazandı.
Bu başarıların ardından, hayatı ve kariyerini anlatan Endurance adlı bir filmde rol aldı. Film, Atlanta Olimpiyatları’nda 10.000 metrede kazandığı altın madalyaya giden yolculuğunu konu alıyordu.
1997 ve 1999 yıllarında Haile Gebrselassie, Dünya Kapalı Salon Şampiyonası’nda üç altın madalya daha kazandı.
ARKA ARKAYA OLİMPİYAT ZAFERİ
2000 Sydney Olimpiyatları’nda, bir kez daha 10.000 metrede zafer kazandı ve bu etkinlikteki ikinci ardışık olimpiyat altın madalyasını kazandı.
Bu başarıyla, 10.000 metrede ardışık iki Olimpiyat Oyunları’nda altın madalya kazanan tarihindeki yalnızca üç atletten biri oldu.
2001 yılında Haile Gebrselassie, IAAF Dünya Yarı Maraton Şampiyonası’nı kazandı ve Dünya Atletizm Şampiyonası’nda 10.000 metrede bronz madalya kazandı.
30 Ağustos 2003’te Haile, IAAF Atletler Komitesi’ne üye seçildi. Aynı yıl, Paris’teki Dünya Şampiyonası’nda gümüş madalya kazandı ve Dünya Kapalı Salon Şampiyonası’nda bir altın madalya daha kazandı.
KARİYERİNİN ORTA DÖNEMİ
2004 yılında hedefi, 10.000 metrede üç ardışık olimpiyat altın madalyası kazanan ilk atlet olmaktı. Ancak bir sakatlık bunu engelledi. Aşil tendonu iltihabı nedeniyle üç hafta boyunca antrenman yapamadı.
2004 Olimpiyatları sonrası Haile Gebrselassie, odak noktasını pist yarışlarından yol yarışlarına ve maratonlara kaydırdı.
Profesyonel maraton zaferleri arasında 2005 Amsterdam Maratonu, 2006 Berlin ve Fukuoka Maratonları, 2007 Londra Maratonu (dünya rekorunu kırarak), 2008 Berlin Maratonu (dünya rekorunu bir kez daha kırarak), 2009 ve 2010 Dubai Maratonları yer alıyordu.
2010 New York City Maratonu sırasında, dizindeki iltihap nedeniyle yarıştan çekildi ve emekliliğini duyurdu, aynı zamanda siyasete girmeyi düşündüğünü belirtti.
Ancak 2012’de, bir kez daha Olimpiyatlarda yarışma niyetini açıkladı. 17 Nisan 2011’de Viyana Şehir Maratonu’nda yarı maratonu kazandı. Bir ay sonra, Haile, İngiltere’deki Great Manchester Koşusu’nu dördüncü kez kazanarak 28:10’luk bir dereceyle tamamladı.
10 Mayıs 2015’te, Great Manchester Koşusun’da 16. sırada yer aldıktan sonra Haile, resmi olarak rekabetçi koşudan emekli olduğunu duyurdu.
25 yıllık kariyeri, iki Olimpiyat altın madalyası, sekiz Dünya Şampiyonası zaferi ve 27 dünya rekoruyla son buldu. Hâlâ 10 mil koşusunun dünya rekorunu elinde bulundurmaya devam ediyor.
BAŞARILI BİR İŞADAMI
Haile Gebrselassie, 1995 yılında atletizmden kazandığı parayla kendi şirketini kurarak girişimcilik yolculuğuna başladı.
Zamanla bu iş, büyük bir şekilde büyüdü ve yaklaşık 600 kişiye istihdam sağladı.
2010 yılında, Hawassa Gölü’nün kıyısında lüks Haile Resorts’u açtı. Resort, hızla ülkenin farklı bölgelerine, Amhara, Oromia ve Güney Uluslar, Milliyetler ve Halklar Bölgesi’ne yayıldı. Daha sonra, başkent Addis Ababa’da Grand Haile Resort’u açtı.
Diğer sektörlere de diversifikasyon yapan Haile, Etiyopya’da bir Hyundai bayiliği satın aldı. 2020’de ülkenin ilk elektrikli araç montaj operasyonunu başlattı. Ayrıca Marathon Motors adlı bir otomobil şirketinin sahibidir.
Bunun yanı sıra, Haile, adını taşıyan Haile Estate kahve çiftliğinin de sahibidir. Çeşitli gayrimenkul projelerinde aktif bir rol oynamıştır.
Bugün, yaklaşık 3.000 kişiye istihdam sağlayarak Etiyopya’da önde gelen bir işadamı olarak tanınmaktadır.