Güney Afrika, nükleer kapasitesini genişletme planı çerçevesinde Rusya ve İran’dan gelen nükleer enerji proje tekliflerine açık olduğunu belirtti. Analistlere göre, bu adım, Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkileri zorlayabilir ve önemli bir enerji anlaşmasının ertelenmesine yol açabilir.
Güney Afrika Madenler ve Petrol Kaynakları Bakanı Gwede Mantashe, Reuters’a yaptığı açıklamada, ülkesinin planlanan 2.500 megavatlık nükleer genişleme projesi için hangi ülkenin teklif vereceğini dışlamayacağını söyledi. Proje, devam eden enerji sıkıntılarını hafifletmeyi ve karbon salınımını azaltmayı hedefliyor.
Mantashe, “İran ya da Rusya’nın teklif vermemesi gerektiğini belirten bir sözleşmemiz olamaz,” dedi. “Eğer en iyi teklifi onlar sunarsa, bunu değerlendireceğiz.”
Washington, Pretoria’nın diplomatik ilişkilerini dikkatle izliyor, özellikle de ABD Başkanı Donald Trump’ın, Güney Afrika’ya yardımın askıya alındığına dair yürütme kararı almasının ardından. Eleştirilen bu karar, Güney Afrika’nın İran ile ticaret, askeri ve nükleer işbirliği ilişkilerini yeniden canlandırdığını iddia etmişti. Ancak, Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa’nın ofisi, ülkenin İran ile herhangi bir nükleer işbirliği yapmadığını reddetti.
Nükleer Görüşmeler Belirsiz
Güney Afrika ile Amerika Birleşik Devletleri, yaklaşık on yıldır yeni bir sivil nükleer anlaşma üzerinde müzakereler yapıyor. Güney Afrika’nın ABD menşeli nükleer yakıt ve ekipman ithal etmesine olanak tanıyan önceki anlaşma, Aralık 2022’de sona erdi. Yeni bir anlaşma için teknik müzakereler tamamlandı ancak hukuki süreç henüz sonuçlanmadı.
Sektör uzmanları, bir anlaşmanın sağlanamaması durumunda, Güney Afrika’nın Koeberg Nükleer Santrali’ne yakıt tedarikinin kesilebileceği ve bu durumun Westinghouse’a bağımlı olan santralin operasyonlarını aksatabileceği uyarısında bulunuyor. Ayrıca, Bill Gates destekli TerraPower ve ASP Isotopes gibi Amerikan şirketlerinin, küresel nükleer enerji ivmesi arasında Güney Afrika’nın nükleer sektörüne yatırım yapmaktan çekinebileceği ifade ediliyor.
Yeni nükleer projeler için ihalenin, geçen yıl yapılması planlanıyordu ancak dönemin muhalefet partisi Demokratik İttifak tarafından yapılan hukuki engellemeler nedeniyle ertelendi. Demokratik İttifak şu an Güney Afrika’nın koalisyon hükümetinin bir parçası.
Artan jeopolitik endişelere rağmen, Güney Afrikalı yetkililer, Washington ile nükleer anlaşmayı sonlandırmaya kararlı olduklarını ve çeşitlendirilmiş bir enerji stratejisi izlemeye devam ettiklerini belirtiyor.