Gine-Bissau’da yönetimin orduya geçmesinin ardından uluslararası toplumdan art arda sert açıklamalar geldi. Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) ve bazı devletler anayasal düzenin askıya alınmasını kabul edilemez olarak tanımladı. Bölge örgütleri, demokratik işleyişin hızla yeniden tesis edilmesi için ortak diplomatik baskı hazırlığına girerken, seçim gözlemcilerinin güvenliği ve ülkedeki siyasi tıkanma gündemin merkezinde yer aldı.
BM: HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ KORUNMALI
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres adına yapılan açıklamada, ülkedeki gelişmelerden duyulan “derin endişe” vurgulandı. BM, tüm taraflara tansiyonu düşürme, itidalli davranma ve siyasi süreci yeniden sivil zemine taşıma çağrısı yaptı. Açıklamada ayrıca, “anayasal kurumların işlevini sürdürmesi ve temel hakların güvence altında olması gerektiği” ifade edildi.
BM’nin barış ve güvenlik organlarının durumu yakın takipte tuttuğu, gerekirse özel temsilci gönderilmesi veya bölgesel aktörlerle koordineli ara buluculuk mekanizması kurulmasının gündemde olduğu bildiriliyor.
AFB: KESİN VE AÇIK BİÇİMDE KINIYORUZ
Afrika Birliği Komisyonu, askeri yönetimi “Afrika kıtasının demokratik yönelimini geriye iten bir gelişme” olarak tanımladı. AfB Başkanı Mahmud Ali Yusuf, Gine-Bissau halkının serbest seçim hakkına saygı gösterilmesi gerektiğini belirterek:
“Anayasaya aykırı iktidar değişimini tanımıyoruz. Sivil yönetime dönüş için gecikmeden adım atılmalıdır.”
Afrika Birliği’nin ayrıca ECOWAS ile koordineli olarak diplomatik yaptırım ve siyasi izolasyon seçeneklerini masaya yatırdığı, darbenin kalıcı hale gelmesi durumunda örgüt üyeliğinin askıya alınabileceği belirtiliyor.
ECOWAS: “DEMOKRASİYE ZARAR VEREN HER GİRİŞİMİN KARŞISINDAYIZ”
Batı Afrika ülkelerini temsil eden ECOWAS, bölgedeki darbelerin domino etkisi yaratmasından duyduğu endişeyi açık şekilde dile getirdi. Örgüt, gelişmeyi “batı Afrika demokrasisine doğrudan saldırı” olarak tanımlayarak şu çağrıyı yaptı:
“Ülke bir an önce seçim takvimine dönmeli, siyasi aktörler özgürce görevini yapabilmelidir.”
ECOWAS yönetimi, üye ülkelerin dışişleri ve güvenlik temsilcilerini olağanüstü toplantıya çağırdı. Gerekirse ekonomik yaptırım, sınır geçişlerinin kısıtlanması ve diplomatik baskı seçeneklerinin değerlendirileceği ifade edildi.
GANA VE NİJERYA’DAN SERT TEPKİ
Bölgenin iki önemli aktörü Gana ve Nijerya, askeri yönetimi tanımayacaklarını belirterek anayasal düzenin restore edilmesi yönünde güçlü mesaj verdi.
Gana Dışişleri Bakanlığı, halkın demokratik iradesinin devre dışı bırakılmasının kabul edilemeyeceğini açıkladı. Ülke, diplomatik çözüm için arabuluculuk teklif ederken, siyasi tutuklamaların veya seçim sürecinin uzun süre askıda kalmasının “Gine-Bissau’nun istikrarını tehlikeye atacağı” uyarısında bulundu.
Nijerya hükümeti ise bölgesel güvenlik dengelerine dikkat çekti. Açıklamada:
“Afrika’da darbelerin normalleşmesine izin vermeyeceğiz.”
ifadeleri yer aldı ve gerekli görülürse ECOWAS içinde daha sert yaptırım araçlarının devreye alınabileceği belirtildi.
KATAR: “DİYALOG VE BARIŞÇIL GEÇİŞ TEK ÇÖZÜM”
Katar Dışişleri Bakanlığı, askeri yönetimin ardından tansiyonun daha fazla yükselmemesi için tüm taraflara diyalog çağrısı yaptı. Doha yönetimi, siyasi kapsayıcılığın sağlanmasının ülkenin geleceği açısından kritik olduğunu vurgulayarak “krizin barışçıl müzakere yoluyla çözülmesi” yönünde mesaj verdi.