Gana’da mobil para, dijital finans ekosisteminin temel yapı taşı haline geldi. MTN Mobile Money gibi platformlar, 2024 yılında nakit dışı işlemlerin %60’ından fazlasını gerçekleştirdi. Uygun fiyatlı internet paketleri ve akıllı telefonlara erişimin artması, bu büyümeyi destekleyen başlıca faktörler arasında yer alıyor.
Akıllı telefon gerektirmeyen USSD bankacılığı, özellikle kırsal kesimlerde yaşayan Ganalılar için büyük kolaylık sağlıyor. Örneğin, Kuzey Bölgesi’ndeki çiftçiler borçlarını anında ödeyerek yerel likiditeyi artırabiliyor. Ancak ortalama %1-2 civarındaki işlem ücretleri ve zayıf ağ bağlantısı, bu hizmetlerin erişilebilirliğini sınırlıyor.
FİNANSAL KAPSAYICILIKTA BÜYÜK ARTIŞ
Bank of Ghana’ya göre, 2017’de %58 olan yetişkin nüfusun resmi finansal hizmetlere erişimi 2024’te %70’in üzerine çıktı. Ecobank ve Stanbic gibi bankaların mobil uygulamaları, hesap yönetimi ve küçük ölçekli krediler sunarak özellikle kadın girişimcilerin ekonomik bağımsızlıklarını destekliyor. Kumasi’deki küçük işletme sahipleri, bu uygulamalar üzerinden hızlı kredi alarak işlerini büyütebiliyor.
Dijital finansın potansiyeli büyük olsa da, dijital okuryazarlık eksikliği ve yüksek kredi faiz oranları bu gelişimi yavaşlatıyor. Bu nedenle hedef odaklı eğitim programları ve rekabetçi faiz oranları, özellikle dezavantajlı kesimlerin dijital finans sistemine entegrasyonunu kolaylaştırabilir.
KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞ BİRLİĞİYLE EKOSİSTEM GELİŞİYOR
Gana hükümeti, MTN Ghana gibi sektör devleriyle iş birliği yaparak dijital altyapıyı güçlendirmeye ve yasal düzenlemeleri sadeleştirmeye çalışıyor. Gana Kartı’nın mobil para platformlarıyla entegrasyonu gibi projeler, güvenliği artırmayı ve dolandırıcılığı azaltmayı hedefliyor. Dijital Gana Gündemi kapsamında yürütülen bu çalışmalar, ülkeyi Afrika’nın önde gelen finansal teknoloji merkezlerinden biri haline getirme potansiyeline sahip. Ancak ekonomistler, aşırı düzenlemelerin yeniliği engelleyebileceği konusunda uyarıyor. Bu nedenle, özel sektör dinamizmini destekleyen ama tüketici haklarını da koruyan dengeli bir yaklaşım izlenmesi gerekiyor.
Gana’nın dijital finans yolculuğu, diğer Afrika ülkeleri için dijital tabanlı ekonomik kalkınmanın yolunu açabilir. Yüksek işlem maliyetleri ve kırsal altyapı sorunları giderildiği takdirde, ülke hem kapsayıcı hem de sürdürülebilir bir büyüme modeline öncülük edebilir. Gana, bu alanda attığı adımlarla kıtanın finansal geleceğinde öncü bir rol üstlenmeye aday görünüyor.