Etiyopya’nın güneyinde binlerce kişi, ülkenin en büyük kültürel etkinliklerinden biri için bir araya geldi. Gada töreni, her sekiz yılda bir düzenleniyor ve Abba Gadaa olarak anılan geleneksel hükümdarın iktidarı halefine devretmesiyle sonuçlanıyor. Borana topluluğu, bu geleneği yüzyıllardır sürdürüyor. Tören, Etiyopya’nın Arero kasabası yakınlarında, Arda Jila Badhasa kırsalında gerçekleştiriliyor. Etkinlik boyunca her yaş grubu geleneksel kıyafetlerini giyerek kutlamalara katılıyor.
KADINLARIN ROLÜ VE ”SİİNQE” GELENEĞİ
Resmi devir teslimden bir gün önce evli kadınlar, “Siinqee” adı verilen tahta sopalarla yürüyüş yapıyor. Bu sopalar, çatışma anlarında sembolik bir barış aracı olarak kabul ediliyor. Eğer bir kadın kavga eden tarafların arasına sopasını bırakırsa, kavganın derhal durdurulması gerekiyor.
Alay sırasında genç kadınlar farklı renkte kıyafetler giyerek önde yürüyor. Gençler mor ve siyah giyinirken, evli kadınlar kırmızı giysileri ve sopalarıyla yürüyüşe katılıyor.
Borana toplumunda kadınlar, Abbaa Gadaa makamına gelemiyor ve ihtiyarlar kurulunda yer almıyor. Ancak festival boyunca önemli roller üstleniyorlar. Gelen misafirler için konaklama yerleri inşa ediyor ve yemekleri hazırlıyorlar.
2016 yılında UNESCO tarafından kültürel miras listesine eklenen Gada yönetim sistemi, kadınların toplum toplantılarına katılmasına ve görüşlerini Abbaa Gadaa’ya iletmesine olanak tanıyor.
GENÇLERİN EĞİTİMİ VE LİDERLİK SÜRECİ
Gada üyeliği yalnızca babaları üye olan erkek çocuklarına açık. Gençler, liderlik yolunda ilerleyebilmek için sekiz yaşından itibaren eğitime başlıyor. Rütbeleri belirginleştirmek için başlarının tepe kısmı kazıtılıyor. Çember ne kadar küçükse, kişinin yaşı o kadar büyük anlamına geliyor.
Gençler, tarih, yasalar, ritüeller, zaman hesaplamaları ve Gada sisteminin işleyişi hakkında eğitim alıyor. Ayrıca uzun mesafeleri çıplak ayakla yürümek, sığır kesmek ve topluluk içinde saygılı olmak gibi testlerden geçiyorlar.
LİDERLİK SEÇİMİ VE GELECEK NESİLLER
Yaşları 28 ile 32 arasında değişen erkekler, “Baalli” olarak bilinen devekuşu tüyleriyle tanınıyor. 2033 yılında bu gruptan bir kişi Abbaa Gadaa olacak.
Son törende, 48 yaşındaki mevcut lider, iktidarı 37 yaşındaki halefi Guyo Boru Guyo’ya devretti. Törene Kenya ve Etiyopya’nın farklı bölgelerinden birçok kişi katıldı. Kenya’nın Marsabit ilçesi valisi de onur konuğu olarak yer aldı.
Guyo Boru Guyo, topluluğun 72. lideri olarak Borana halkını yönetecek. Aynı zamanda çoban topluluğunda ortaya çıkabilecek sığır baskınları ve suya erişim gibi sorunları çözüme kavuşturacak. Sekiz yıllık görev süresince, halefi bu önemli göreve hazırlanacak ve gelenek nesilden nesile aktarılmaya devam edecek.
BORANA HALKI
Borana halkı, güney Etiyopya ve Kenya’nın kuzeyinde yaşayan Oromo etnik grubunun bir alt koludur. Tarih boyunca ”Gada” adı verilen geleneksel bir yönetim sistemiyle örgütlenmişlerdir. Erkekler sekiz yıllık aşamalardan geçerek liderlik görevlerine hazırlanır. Kadınlar ise ”Siinqee” geleneğiyle barış süreçlerinde önemli roller üstlenir ve toplum içinde ev ve aile düzenini sağlarlar. Geleneksel olarak Wak inancına sahip olan Boranalar, İslam ve Hristiyanlıkla da etkileşim içindedirler.
Borana halkı, hayvancılıkla uğraşan göçebe bir topluluktur ve sosyal yaşamları sıkı kurallara dayalıdır. Erkekler sürüleri yönetirken, kadınlar ev ve çocuk yetiştirme gibi görevleri üstlenir.
Kız çocuklarının saçları geleneksel şekilde örülür ve evlilikten sonra farklı şekillerde taranır. Borana toplumu, yaşlılarına büyük saygı gösterir ve ruhsal liderlerini kutsal kabul eder. Günümüzde İslam dini Borana topluluğu içinde yaygınlaşmaya başlamış, ancak geleneksel inançlarını da korumaya devam etmektedirler.
Kaynak: BBC