Senegal’de yayımlanan resmi bir rapor, 1944 yılında Fransız ordusunun Afrikalı askerleri hedef aldığı Thiaroye Katliamı’nın önceden planlanmış bir eylem olduğunu ve olayın ardından gerçeklerin sistematik biçimde örtbas edildiğini ortaya koydu. Belgeler, ölü sayısının Fransa’nın açıkladığından çok daha yüksek olduğunu ve 300 ila 400 arası askerin öldürüldüğü kanıtlandı. Rapor, 16 Ekim’de Senegal Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda düzenlenen törenle Devlet Başkanı Bassirou Diomaye Faye’ye teslim edildi. Törende Başbakan Ousmane Sonko ve Thiaroye Katliamı Anma Komitesi Başkanı Mamadou Diouf da hazır bulundu.
1944 yılında, II. Dünya Savaşı’nda Fransa için savaşan Afrikalı askerlerden ”tüfekçiler” olarak bilinen birlik, maaşlarının ödenmesini ve beyaz askerlerle eşit muamele görmeyi talep etmişti. Taleplerinin reddedilmesi üzerine, Dakar yakınlarındaki Thiaroye kampında 1 Aralık günü çıkan gerginlik sırasında Fransız askerler tarafından üzerlerine ateş açıldı.
RESMİ KAYITLARDAKİ SAYI YANLIŞ
Dönemin Fransız sömürge yetkilileri olayda 35 askerin öldüğünü bildirmişti. Fakat tarihçi Mamadou Diouf başkanlığındaki 301 sayfalık rapor, gerçek ölü sayısının 300 ila 400 arasında olduğunu belirtiyor. Komite, “400’den fazla Afrikalı tüfekçinin adeta yok sayıldığını” ifade etti. Raporda:
“Bu katliam, sömürge düzeninin II. Dünya Savaşı’nın özgürlük fikirlerinden etkilenmeden süreceğini göstermek amacıyla, önceden planlanmış ve koordineli biçimde uygulanmıştır.” ifadelerine yer verildi.
Araştırmacılar, katliamın yalnızca Thiaroye kampıyla sınırlı kalmadığını, bazı askerlerin tren istasyonunda öldürülmüş olabileceğini de belirtti.
FRANSA’YA RESMİ ÖZÜR ÇAĞRISI
Rapor, Fransa’nın olay sonrası delilleri sistematik biçimde yok ettiğini ve asker kayıtlarını manipüle ederek katliamı gizlediğini ortaya koyuyor. Belgelerde, Fransa’nın hem Dakar’a sevk edilen asker sayısını hem de ölü ve yaralı kayıtlarını değiştirdiği belirtiliyor.
Komite, arşivlerin bir kısmına erişimin “engellendiğini veya belgelerin tahrif edildiğini” vurguladı. Fransa’daki askeri ve idari arşivlerin incelenmesi sırasında, “soruların çoğunun bir sis duvarıyla karşılaştığı” da belirtildi.
Rapor, Fransa’nın resmî olarak özür dilemesini ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Thiaroye katliamını “Afrikalı askerlerin ağır insan hakları ihlaline” uğradığının tanımasını talep ediyor.
TARİHİN GÖLGESİNDE KALMIŞ BİR TRAJEDİ
Thiaroye Katliamı, uzun yıllar boyunca Fransa’nın sömürge geçmişinde “unutulmuş bir sayfa” olarak kaldı. Fakat son yıllarda, Senegal ve Batı Afrika’daki tarihçiler, olayın yeniden incelenmesi için yoğun çaba gösteriyor.
Senegal hükümeti, bu raporla birlikte “tarihsel adaletin sağlanması” yolunda yeni bir adım atıldığını belirtiyor. Devlet Başkanı Faye, raporun teslim töreninde:
“Gerçeğin bilinmesi, hem geçmişle yüzleşmek hem de halkımıza adalet borcumuzu ödemek anlamına geliyor.” sözlerine yer verdi.
Kaynak: Ajanslar