Fas’taki muhalefet partileri, 81 yaşındaki eski İnsan Hakları Bakanı Mohamed Ziane için Kral 6. Muhammed’e kraliyet affı çağrısını yoğunlaştırıyor. Beş yıllık hapis cezasını çekmekte olan Ziane hakkındaki davalar, insan hakları grupları ve eleştirmenler tarafından siyasi motivasyonlu olarak nitelendiriliyor.
Hafta sonu İslami eğilimli muhalefet partisi Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD), “insani gerekçeler” öne sürerek Ziane’ye yönelik hoşgörü çağrısında bulundu. Ziane, 2023 yılında, 2015 seçim kampanyasına bağlı yolsuzluk ve zimmete para geçirme suçlamalarından hüküm giymişti. Önde gelen bir avukat ve Fas Liberal Partisi’nin kurucusu olan Ziane’nin oğlu ve avukatı Ali Reda Ziane, bu suçlamaları, babasının gazetecileri, aktivistleri ve siyasi tutukluları savunmasına yönelik bir misilleme olarak değerlendirdi.
Bu ceza, Ziane’nin 2022 yılında iftira, zina ve kamu görevlisine hakaret gibi suçlamalardan aldığı üç yıllık hapis cezasını takip ediyor. Faslı Siyasi Mahkumlara Destek Derneği de dahil olmak üzere insan hakları grupları, süreci “Ziane’yi susturma ve küçük düşürme” girişimi olarak kınadı. Ziane ayrıca, 2022 yılında İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün, Fas’ın muhaliflere yönelik sert baskılarını ele alan raporunda yer aldı.
Mücadele ve Muhalefet Geçmişi
1995-1996 yılları arasında Fas İnsan Hakları Bakanı olarak görev yapan Ziane, son yıllarda devleti sert bir şekilde eleştiren isimlerden biri haline geldi. Özellikle istihbarat servislerini hedef alan eleştirileriyle dikkat çekiyor. Muhalefet grupları, Ziane’nin yanı sıra 2016 Hirak Rif protestoları sonrasında tutuklanan siyasi mahkumlar için de düzenli olarak af çağrısında bulunuyor. Sosyal ve ekonomik adalet talep eden bu halk hareketi, Rif bölgesindeki marjinalleşmeye dikkat çekmiş ve lideri Nasser Zefzafi dahil yüzlerce kişinin hapse atılmasına yol açmıştı.
Kraliyet Affı ve Siyasi Mesajlar
Kral 6. Muhammed, ulusal ve dini bayramlar sırasında kraliyet affı yetkisini kullanmasıyla biliniyor. 2024 yılında, tahtta 25. yılını kutlamak için yapılan kutlamalar kapsamında, aralarında gazetecilerin de bulunduğu bazı eleştirmenler affedilmişti. Benzer bir affın, Nisan ayında Ramazan Bayramı’nda gerçekleşmesi bekleniyor.
Ancak affın gerçekleşmesi genellikle mahkumların resmi bir af talebinde bulunmasını ve eylemlerini tekrarlamama taahhüdü vermesini gerektiriyor. Bu süreç, aktivistler tarafından “küçük düşürücü” olarak değerlendiriliyor. 2023’te Adalet Bakanı Abdellatif Ouahbi, afların mahkumların bağışlanma dilekçesine bağlı olduğunu vurgulayarak, “Kral, tüm halkın babası olarak kamu yararını ve büyük iyiliği bilir” ifadelerini kullanmıştı.
Daha Geniş Bir Baskının Sembolü
Yerel aktivistler, Ziane’nin davasını Fas’taki daha geniş bir baskının sembolü olarak görüyor. Faslı Siyasi Mahkumlara Destek Derneği’nden bir üye, “Bu sadece bir adamla ilgili değil. Bu bir mesaj: Muhalefetin bir bedeli var,” dedi.
Hükümetin diğer eleştirmenlere yönelik eylemleri, İsrail ile normalleşme karşıtı protestolar düzenleyen Filistin yanlısı aktivistleri de hedef aldı. Bu kişilerden bazıları beş yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı.
Kral 6. Muhammed üzerindeki baskı artarken, Mohamed Ziane’nin davası, Fas’taki muhalefet, adalet ve siyasi özgürlükler üzerine devam eden tartışmaların merkezinde yer almaya devam ediyor.