Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika’da hızla yayılan chikungunya virüsünün küresel bir salgına dönüşebileceği uyarısında bulundu. Özellikle Madagaskar, Somali ve Kenya gibi ülkelerde vakaların artışıyla birlikte, DSÖ yetkilileri bu hastalığın milyonlarca kişiyi etkileyebileceği konusunda ciddi uyarılar yaptı.
Chikungunya virüsü, enfekte dişi sivrisineklerin, özellikle Aedes aegypti ve Aedes albopictus (kaplan sivrisineği) ısırmasıyla bulaşıyor. Virüs, yüksek ateş ve şiddetli eklem ağrıları gibi belirtilere yol açıyor. DSÖ chikungunya’nın dünya genelinde 119 ülkede görüldüğünü, 5,6 milyar insanın risk altında olduğunu duyurdu. DSÖ chikungunya uzmanı Dr. Diana Rojas Alvarez:
“Chikungunya, yaygın bilinen bir hastalık değil. Ancak bugün dünya nüfusunun büyük kısmı bu virüsün tehdidi altında yaşıyor” dedi.
2004-2005 SALGINI TEKRAR MI BAŞLIYOR?
Dr. Alvarez, 2004 yılında Hint Okyanusu’ndaki küçük ada ülkelerinde başlayan chikungunya salgınının kısa sürede küresel hale geldiğini hatırlattı. O dönem yarım milyon insan enfekte olmuştu. DSÖ, 2025’in başında Reunion, Mayotte ve Mauritius adalarında tekrar ciddi salgınlar yaşandığını belirtti. Sadece Reunion Adası’nda halkın üçte birinin salgına yakalandığı tahmin ediliyor.
AFRİKA SALGIN ALARMI VERİYOR
Virüs şu anda Afrika kıtasında yeniden yayılıyor. Özellikle Madagaskar, Somali ve Kenya gibi ülkelerde hızla artıyor. Güney Asya’da da salgın düzeyinde bir bulaş rapor ediliyor. Avrupa’da ise hastalık, ithal vakalar şeklinde görülmeye başladı. Fransa’da yerel bulaşma doğrulanırken, İtalya’da şüpheli vakalar araştırılıyor.
DSÖ, chikungunya’nın 2004’teki bulaşma kalıplarına benzer şekilde yeniden yayıldığını belirtti ve ülkeleri derhal harekete geçmeye çağırdı. Chikungunya’nın ölüm oranı yüzde 1’in altında. Ama milyonlarca vaka görülmesi halinde bu oran binlerce ölüme yol açabilir.
DSÖ, ülkeleri bu konuda acil hazırlık yapmaları için uyarıyor. Amaç, erken müdahaleyle büyük çaplı bir salgının önüne geçmek.
KAPLAN SİVRİSİNEĞİ TEHLİKESİ BÜYÜYOR
Chikungunya’yı taşıyan kaplan sivrisineği, iklim değişikliği nedeniyle artık daha kuzey enlemlerde de görülmeye başladı. Bu sivrisinekler özellikle sabah erken saatlerde ve öğleden sonra geç saatlerde aktif oluyor. DSÖ, halkı sivrisinek kovucu kullanmaya, açık su birikintilerini boşaltmaya ve evleri sineklikle korumaları için uyardı.
DSÖ’nün verilerine göre chikungunya’nın etkili olduğu bölgelerde toplumsal bağışıklık çok düşük. Bu nedenle virüs nüfusun yüzde 75’ine kadarını etkileyebilir. Uzmanlar, bu tür salgınları önlemek için ülkelerin acil müdahale planları hazırlaması gerektiğini vurguluyor.
Afrika’da özellikle sağlık altyapısının zayıf olduğu bölgelerde virüsle mücadele daha da zorlaşıyor. Madagaskar gibi ülkelerde sağlık hizmetlerine erişim kısıtlı olduğu için, erken teşhis ve tedavi mümkün olamayabiliyor. DSÖ, bu bölgelerde kitlesel bilgilendirme kampanyalarının başlatılmasını ve yerel yönetimlerin kapasitesinin artırılmasını öneriyor.
TÜRKİYE TEHLİKE ALTINDA MI?
Türkiye’de chikungunya bildirimi zorunlu hastalıklar arasında değil. Fakat sivrisineklerle bulaşan virüsler kapsamında gözetim altında tutuluyor. Son yıllarda Karadeniz kıyıları ve Marmara Bölgesi’nde Aedes albopictus türü kaplan sivrisineği görülmeye başlandı. Bu da gelecekte Türkiye’de yerel bulaşma ihtimalini artırıyor.
NASIL KORUNULUR VE BELİRTİLERİ NELER?
Chikungunya virüsünden korunmak için en etkili yöntem, sivrisinek ısırıklarını önlemek. Uzmanların önerdiği başlıca önlemler şöyle:
- Sivrisinek kovucu kullanmak
- Uzun kollu ve uzun paçalı giysiler giymek
- Su birikintilerini ortadan kaldırmak
- Ev ve iş yerlerine sineklik takmak
- Seyahat öncesi bölgesel riskleri kontrol etmek
Virüs genellikle ısırıldıktan 4-8 gün sonra belirtiler göstermeye başlar. Başlıca belirtiler:
- Ani başlayan yüksek ateş
- Şiddetli eklem ağrıları
- Vücutta döküntü
- Göz arkasında ağrı
Hastalık genelde birkaç gün ile birkaç hafta sürer. Ancak bazı vakalarda eklem ağrıları aylarca hatta yıllarca devam edebilir.
Şu anda chikungunya için yaygın kullanılan bir aşı veya antiviral tedavi bulunmuyor.
YENİ BİR SALGIN TEHDİDİ İLE KARŞI KARŞIYAYIZ
Chikungunya virüsü, Afrika’dan başlayarak küresel bir tehdide dönüşme potansiyeli taşıyor. DSÖ’nün erken uyarı çağrısı, ülkelerin hazırlıklı olması ve sağlık sistemlerini güçlendirmesi açısından büyük önem taşıyor. Özellikle Afrika’da acil eylem planlarının hayata geçirilmesi, milyonlarca kişinin hayatını koruyabilir.
Kaynak: NTV