Birleşmiş Milletler Yardım Şefi Tom Fletcher, Darfur’un açlıkla boğuşan El-Feşir şehrinden gelen toplu infaz, işkence ve cinsel şiddet haberlerinin ardından Birleşmiş Milletler’in bölgeye girebilmek için yoğun baskı uyguladığını açıkladı. HDK’nın Ekim sonunda şehri ele geçirmesiyle iletişimin kesildiği El-Feşir’deki binlerce kişinin akıbeti bilinmezken, uluslararası toplum Sudan’daki insani kriz karşısında alarma geçmiş durumda. Sahadaki savaş ise hem Darfur’da hem Kordofan’da giderek büyüyor.
KORKUNÇ ÖLÇEKTE BİR VAHŞET TABLOSU
BM Yardım Şefi Tom Fletcher, HDK’nın 26 Ekim’de El-Feşir’i kontrol altına almasından bu yana tanıklardan gelen haberlerin “korkunç bir tablo” çizdiğini söyledi. Fletcher’a göre şehirde kitlesel infazlar, sistematik gözaltılar, ağır işkenceler ve yaygın cinsel şiddet yaşandığına dair çok sayıda rapor bulunuyor. Fletcher, El-Feşir’in olası soruşturmalar için artık “bir suç mahalli” olarak değerlendirileceğini ve BM’nin şehir içine yardım ulaştırmasının “çok büyük bir iş” olacağını vurguladı.
Şehirde uzun süre devam eden kuşatma nedeniyle gıda, su ve ilaç stoklarının tükendiği, HDK’nın şehri düşürmesinin ardından ise binlerce insanın kaybolduğu belirtiliyor. BM, hem yardım ekiplerinin girişi hem de hayatta kalanların tahliyesi için güvenli geçiş talep ediyor.
HDK VE BM ARASINDA GÖRÜŞME
Fletcher, HDK ile yapılan görüşmelerin “son derece hassas” olduğunu ancak BM’nin bölgeye erişiminin “aylar değil, günler veya haftalar içinde” sağlanmasını umduklarını ifade etti. Yardım konvoylarının ilerleyebilmesi için HDK’nın güvenli geçiş sağlaması gerekiyor. Fletcher, aynı zamanda savaş suçu işlediği iddia edilen HDK mensuplarının hesap vermesi gerektiğinin altını çizdi.
HDK ise vahşet iddialarının abartıldığını ileri sürerken, kendi askerlerinin kötü muamelesine ilişkin bazı iddiaları araştırdığını savunuyor. Bu süreçte Uluslararası Ceza Mahkemesi, El-Feşir’deki toplu katliam ve tecavüz iddialarına ilişkin kanıt topladığını açıkladı.
BM’ye göre HDK’nın şehri ele geçirmesinin ardından 100 binden fazla kişi El-Feşir’den kaçtı, ancak çok azı tarafsız güçlerin kontrolündeki Tawila’ya ulaşabildi. Geri kalan çoğu, ulaşımın son derece güç olduğu köylere sığınmış durumda.
Fletcher’ın ziyaret ettiği Tawila’da yaklaşık yarım milyon yerinden edilmiş kişi bulunuyor. Tawila’dan Çad sınırına uzanan 350 kilometrelik yol ise tamamen tehlikeli. Güzergâhta 30–40 kontrol noktası yer aldığı ve bu hattı sadece çok az kişinin geçebildiği belirtiliyor.
AB VE ABD SAHADA
ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada Sudan’daki şiddeti “muazzam vahşet” olarak nitelendirerek “derhal durdurulması” çağrısı yaptı. Trump, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın da kendisinden müdahale talep ettiğini söyledi ve Suudi Arabistan, BAE, Mısır ile “yakın koordinasyon” içinde Sudan’ın istikrara kavuşturulacağını ifade etti.
Sudan hükümeti ise ABD ve Suudi Arabistan’ın girişimlerini memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Ancak hükümet, BAE’nin arabulucu Dörtlü Grup’ta yer almasını reddettiğini, BAE’yi HDK’ya paralı asker ve askeri destek sağlamakla suçladığını açıkladı.
AB’DEN HDK’YA YAPTIRIM HAZIRLIĞI
Avrupa Birliği, HDK’nın komutan yardımcısı Abdelrahim Dagalo’ya yaptırım uygulamaya hazırlanıyor. Kararın Perşembe günü Brüksel’de onaylanması bekleniyor. Yaptırımlar, AB ülkelerine seyahat yasağı ve tüm mal varlıklarının dondurulmasını kapsıyor. Adımın, HDK’ya yönelik baskıyı artırmak ve ihlallerin önüne geçmek için yapıldığı belirtiliyor.
Fransa ise “cezasızlıkla mücadele” amacıyla Avrupa yaptırımlarını desteklediğini açıkladı.
SUDAN ORDUSU SEFERBERLİK İLAN ETTİ
HDK’nın El-Feşir’i ele geçirmesinin ardından çatışmalar yeni bölgelere yayılıyor. Kordofan’da ordu ile HDK arasındaki çatışmalar yoğunlaşırken, Sudan Ordusu Komutanı Abdulfettah el-Burhan ülke çapında seferberlik ilan etti. Ordu, Kordofan’ın birçok bölgesinde “önemli kazanımlar” elde ettiğini, HDK’yı “isyancı ve yabancı gündemli bir güç” olarak tanımladığını duyurdu.
Kuzey Kordofan’ın başkenti El Ubeyd’de ise ordunun bir İHA’yı düşürdüğü bildirildi. HDK’dan bu olaya dair yorum gelmedi.
SUDAN’DA ENFLASYON GERİLİYOR
Sudan Merkez İstatistik Bürosu (CBS), Ekim ayı enflasyonunun yüzde 77,40 olarak kaydedildiğini açıkladı. Bu oran, Eylül’deki yüzde 83,47’ye göre bir düşüşe işaret etse de ülkede fiyatlar hâlâ çok yüksek. Kentsel alanlarda enflasyon yüzde 83,37’ye, kırsalda ise yüzde 74,76’ya geriledi.
Fakat özellikle Konut, Su, Elektrik ve Yakıt grubundaki artış devam ediyor. Enflasyon, savaş nedeniyle veri alınamayan Kuzey ve Orta Darfur’da tahmini olarak hesaplanıyor. Temel tüketim maddelerinin fiyatları halk için hâlâ ulaşılmaz seviyelerde. Sudan para biriminin değer kaybı, işsizlik ve tedarik zincirlerinin çökmesi nedeniyle vatandaşlar geçinemiyor.
SAVAŞIN BİLANÇOSU AĞIRLAŞIYOR
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Nisan 2023’te başlayan savaşta en az 40 bin kişi hayatını kaybetti, 12 milyon kişi yerinden edildi. HDK hâlen ülkenin 18 eyaletinden beşini kontrol ediyor, ordu ise Hartum dahil diğer eyaletlerin büyük kısmında hakimiyetini sürdürüyor.
Darfur, Sudan topraklarının beşte birini oluşturmasına rağmen bölgedeki 50 milyonluk nüfusun büyük bölümü hâlâ ordu kontrolündeki bölgelerde yaşıyor.
Kaynak: Ajanslar