Benin’de 7 Aralık’ta gerçekleşen darbe girişimi, Nijerya’nın hava ve kara unsurlarıyla yaptığı müdahale ve ECOWAS’ın acil konuşlandırma gücünün devreye alınmasıyla kısa sürede bastırıldı. Ülkede soruşturma sürerken, firar eden darbeci grubun lideri için arama çalışmaları devam ediyor.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Erciş İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Huriye Yıldırım Çınar, girişimin 1972’den bu yana ülkede yaşanan ilk darbe teşebbüsü olduğuna dikkati çekti. Çınar, 2016’dan bu yana görevde olan ve Nisan 2026’da görevi sona erecek Cumhurbaşkanı Patrice Talon’un yeniden aday olamayacağını belirterek siyasi rekabetin giderek arttığını söyledi.
İktidar partisinin seçimler için eski Maliye Bakanı Romuald Wadagni’yi aday gösterdiğini, muhalefetin adayı Renaud Agbodjo’nun ise sponsor desteği olmadığı gerekçesiyle reddedildiğini aktaran Çınar, bu durumun iç siyasi tansiyonu yükselttiğini ifade etti.
Darbecilerin ulusal televizyon kanalına çıkarak yönetime el koyduklarını duyurduğunu hatırlatan Çınar, gerekçe olarak ülkenin kuzeyindeki radikal gruplardan gelen tehditleri ve askeri kayıplara ilişkin ihmalleri öne sürdüklerini söyledi. El Kaide bağlantılı JNIM’in özellikle 2021’den itibaren Nijer üzerinden Benin’e doğru genişlediğini belirten Çınar, 24 Nisan 2025’te örgütün düzenlediği bir saldırıda 54 Beninli askerin hayatını kaybettiğini hatırlattı.
NİJERYA’NIN ACİL MÜDAHALESİ BELİRLEYİCİ OLDU
Çınar, darbe girişiminin hemen ardından Benin yönetiminin Nijerya’dan acil kara ve hava desteği talep ettiğini belirterek, Nijerya Hava Kuvvetlerinin ulusal televizyon binası çevresine ve darbecilerin toplandığı kamp bölgesine müdahalede bulunduğunu, kara operasyonlarıyla da sokakların kontrol altına alındığını aktardı.
ECOWAS’ın Gana, Fildişi Sahili, Nijerya ve Sierra Leone’den oluşan acil konuşlandırma gücünü Benin için görevlendirdiğini belirten Çınar, bunun örgütün anayasal düzeni korumaya yönelik protokolünü uygulamaya koyması açısından önemli bir adım olduğunu söyledi.
Nijerya Cumhurbaşkanı Bola Ahmed Tinubu’nun, Nijer darbesi sonrası sert tutumunun ECOWAS içinde görüş ayrılıklarına yol açtığını hatırlatan Çınar, Benin’deki başarılı müdahalenin hem ECOWAS’ın hem de Tinubu’nun bölgesel prestijini güçlendirebileceğini ifade etti.
Çınar, “Benin’de anayasal düzenin korunması, Nijerya ve çevresinde terör, kaçakçılık, sınır kontrolsüzlüğü ve mülteci akını gibi güvenlik tehditlerinin engellenmesi açısından kritik önem taşıyor. Ayrıca bu hızlı müdahale Batı Afrika’da muhtemel darbe girişimleri için caydırıcı olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan Çınar, yabancı bir askeri güç tarafından bastırılan darbe girişiminin Benin içinde meşruiyet tartışmalarına yol açabileceğini, muhalefetin milliyetçi söylemleri artırabileceğini vurguladı.
“BENİN, KRİTİK BİR KORİDOR GÖREVİ GÖRÜYOR”
Türkiye’de Yaşayan Beninliler Topluluğu Başkanı Abdou Gafarou Abdoulaye Bamoi de darbe uyarısının ECOWAS müdahalesini tetiklediğini, Afrika Birliği’nin de girişimi kesin bir dille kınadığını söyledi.
Bamoi, Benin’in yüzölçümü küçük olsa da Togo, Nijerya, Burkina Faso ve Nijer ile sınır komşusu olması, ayrıca denize erişimi sayesinde bölgesel ticarette kritik bir koridor görevi görmesi nedeniyle stratejik önem taşıdığını belirtti. Glo-Djigbe Sanayi Bölgesi (GDIZ), liman modernizasyonu ve kara yolu koridorları gibi büyük altyapı projelerinin Benin’i Gine Körfezi-Sahel hattında kilit bir ticaret geçidi haline getirdiğini vurguladı.
Bamoi, Nijerya’nın ECOWAS içinde darbeleri kınayan ve anayasal düzene dönüşü savunan ülkelerin başında geldiğini, bu yüzden müdahalelere sık sık öncülük ettiğini ifade etti.