Afrika’nın batısında birçok ülkede sigara içmek sadece sağlık açısından değil, aynı zamanda kültürel ve dini açıdan da hoş karşılanmıyor. Özellikle Nijerya gibi ülkelerde Müslüman nüfusun yoğun olduğu bölgelerde sigaraya karşı ciddi bir toplumsal direnç bulunuyor.
Nijerya Ulusal Tütün Kontrol Komitesinin (NTCC) verilerine göre ülkede sigara kullanım oranı %5’in altında seyrediyor. Bu oran, kıtanın diğer bölgeleriyle kıyaslandığında oldukça düşük. Sosyal baskı, dini hassasiyetler ve kültürel normlar bu düşüklükte önemli rol oynuyor.
“CEMAAT BENİ DIŞLIYORDU”
Başkent Abuja’da yaşayan ve yıllar önce sigarayı bırakan Mallam İbrahim, sigaraya başladığında toplumun kendisine nasıl yaklaştığını şu sözlerle anlattı:
“İlk zamanlar sigara içtiğimde kimse doğrudan bir şey demese de üzerimdeki bakışlar ve sessiz tepkiler her şeyi anlatıyordu. Özellikle camiye gittiğimde insanların benden uzak durduğunu hissediyordum.”
İbrahim, hem dini gerekçeler hem de çevresinden gördüğü tepkiler nedeniyle sigarayı bırakmaya karar verdiğini söyledi.
İslam alimlerinin sigarayı haram olarak değerlendirmesinin de bu kararda etkili olduğunu belirtti:
“Dinime aykırı bir davranışta bulunduğumu fark ettim. Beni seven insanlar uyarılarda bulundu. Hem sağlık hem de manevi sebeplerle bırakmam gerektiğini anladım.”
SÖMÜRGECİ MİRAS OLARAK GÖRÜLÜYOR
Nijerya’da pek çok kişi sigara içmenin sömürge döneminde İngilizler tarafından ülkeye getirildiğini düşünüyor ve bu nedenle sigaraya karşı kültürel bir mesafe hissediliyor.
İbrahim bu görüşü şu sözlerle destekliyor:
“Sigarayı kendi kültürümüzün bir parçası olarak görmüyoruz. Batı’dan gelen bir alışkanlık olduğu için zaten mesafeli yaklaşılıyor.”
Atalarının sigarayı ve alkolü “yabancı kültür” olarak reddettiğini hatırlatan İbrahim, bu mirasın hâlâ etkisini sürdürdüğünü ifade etti.
GENÇLERE MESAJ: “BAŞLAMADAN BIRAKIN”
Bugünlerde gençlere sigaranın zararlarını anlatmaya çalışan İbrahim, özellikle gençlerin henüz alışkanlık haline getirmeden bu alışkanlıktan uzak durması gerektiğini vurguluyor:
“Genç kardeşlerime her zaman şunu söylüyorum: Daha başlamadan bırakın. Çünkü başladığınızda bırakmak zorlaşıyor. Toplumda saygın bir yer edinmek istiyorsanız, bu tür alışkanlıklardan uzak durmanız gerekir.”
SENEGAL’DE SİGARAYA SIFIR TOLERANS
Yaklaşık 18 milyon nüfusa sahip Senegal’de de sigara kullanımı dünya ortalamasına göre oldukça düşük. Küresel Yetiştin Tütün Araştırması’nın 2023 verilerine göre, ülkede tütün kullanım oranı %6 civarında. Sigaraya bağlı ölümler ise tüm ölümlerin yalnızca %2,9’unu oluşturuyor.
Bu düşük oranların arkasında da yine toplumun sigaraya karşı dini hassasiyeti yatıyor. Nüfusunun %95’i Müslüman olan ülkede, özellikle tarikatların kutsal kabul ettiği yerlerde sigara içmek kesinlikle yasak.
Örneğin, Müridi tarikatının merkezi olan Touba kentinde sigara içilmesine asla izin verilmiyor. Aynı şekilde Ticani tarikatının yoğun olduğu Tivaouane ile Layene tarikatının kurulduğu Dakar’daki Camberene bölgesinde de sigara içilmiyor. Cami gibi ibadet yerlerinin çevresinde sigara içmemeye büyük özen gösteriliyor.
AFRİKA SİGARA KULLANIMINDA DÜNYA ORTALAMASININ ALTINDA
Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020 verilerine göre, Afrika kıtasında sigara içme oranı yalnızca %10,3. Bu oran, dünya genelindeki %22,3 ortalamanın oldukça altında. Ancak uzmanlar, artan genç nüfus nedeniyle sigara endüstrisinin Afrika’yı yeni bir pazar olarak hedef aldığını belirtiyor.
1990 yılından bu yana Sahra Altı Afrika’da sigara içenlerin sayısında yaklaşık %75’lik bir artış yaşandı. 2015 yılında yaklaşık 66 milyon kişinin sigara içtiği kıtada, bu sayının 2025 itibarıyla 84 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor.
Kaynak: AA