Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE), Sudan’daki paramiliter grup Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (RSF) verdiği destek, gözlemciler tarafından artan şiddetin ana nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. Uzmanlara göre, BAE’nin RSF lideri General Mohamed Hamdan “Hemedti” Dagalo’ya sağladığı lojistik ve finansal destek, savaş alanındaki ilerlemelerinde kilit rol oynadı. Gulf State Analytics’in CEO’su Giorgio Cafiero, BAE’nin bu desteğinin, RSF’nin Aralık 2023’te Sudan’ın tarım merkezi olan Cezire eyaletinin başkenti Vad Medeni’yi kolayca ele geçirmesini sağladığını belirtti. Kent, başkent Hartum’daki çatışmalardan kaçan siviller ve iş dünyası için bir sığınak olmuştu.
SUDAN YÖNETİMİ BAE’YE KARŞI SERT TAVIR ALIYOR
Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) lideri General Abdülfettah el-Burhan, BAE’nin RSF’ye verdiği destek nedeniyle Aralık ayında 15 BAE diplomatını sınır dışı etti. Kriz derinleşirken, Sudan yönetimi Abu Dabi’yi doğrudan suçlamaya başladı. Royal United Services Institute (RUSI) üyesi Jalel Harchaoui, “Burhan ve ekibi uzun süre Libya’daki General Halife Hafter, Rusya ve BAE gibi önemli aktörlerle doğrudan çatışmaktan kaçındı. Ancak BAE’nin RSF’ye desteği arttıkça, Sudan yönetimi daha sert adımlar atmaya başladı” dedi.
BAE, ALTIN VE SİLAH TİCARETİ ÜZERİNDEN RSF İLE BAĞLANTILI
BAE, RSF lideri Hemedti ile altın ticareti ve askeri destek yoluyla yakın ilişkilere sahip. Hemedti’nin kontrolündeki Darfur’daki Cebel Amir madenlerinden çıkarılan altınların büyük kısmı BAE’ye gönderiliyor ve küresel piyasaya buradan giriyor. Ayrıca, Hemedti’nin kişisel finans kaynakları ve RSF’nin mali operasyonlarının büyük bölümü BAE’de yönetiliyor. RSF’nin propaganda ağları da BAE merkezli olarak faaliyet gösteriyor. 2019 yılında, Sudan’daki iç savaşın başlamasından dört yıl önce, Hemedti BAE’den bin araç satın aldı. Bu araçlar daha sonra ağır makineli tüfeklerle donatılarak savaş alanında kullanıldı. Satın alımı gerçekleştiren Dagalo ailesine ait Tradive General Trading isimli şirket de BAE merkezli.
RSF’YE SİLAH VE LOJİSTİK DESTEK SAĞLANIYOR MU?
Sudanlı yetkililer, BAE’nin RSF’ye yalnızca kara taşıtları değil, aynı zamanda silah ve mühimmat da gönderdiğini iddia ediyor. Sudanlı askeri yetkili Yaser el-Atta, Kasım 2023’te yaptığı bir konuşmada, “Askerî istihbaratımız ve diplomatik kaynaklarımız, BAE’nin Janjaweed (RSF) milislerine uçaklarla destek sağladığını doğruluyor” dedi. Araştırmacı Mohamed Suliman da bu iddiaları destekleyerek, “BAE’nin RSF’ye verdiği destek doğrudan finansman, lojistik ve askeri ekipman şeklinde gerçekleşiyor. Bu yardımlar, milislere Sudan’da sayısız suçu işlemek için gerekli araçları sağladı” dedi.
STRATEJİK ÇIKARLAR VE BÖLGEDEKİ GÜÇ DENGESİ
Orta Doğu Monitor yazarı Nasim Ahmed’e göre, BAE’nin Sudan’daki hamleleri yalnızca RSF’ye destek vermekle sınırlı değil. Abu Dabi yönetimi, Sudan’daki altın ve diğer doğal kaynaklara erişimini güvence altına almak istiyor. Ayrıca, RSF’ye verdiği destekle, Sudan’daki rakipleri olan Mısır ve Suudi Arabistan’ın etkisini dengelemeyi hedefliyor. Ahmed, “BAE, Sudan’da istikrarı teşvik etmek yerine, devlet kurumlarının çökmesine ve şiddet yanlısı silahlı grupların güç kazanmasına katkıda bulunuyor” diye yazdı.
ULUSLARARASI TOPLUMDAN BASKI ARTIYOR
Sudan’daki çatışmalar devam ederken, uluslararası toplum ateşkes sağlanması için baskı yapıyor. Dünya Barış Vakfı Direktörü Alex de Waal, savaşın sona erdirilmesi için dış aktörlerin sürece dahil edilmesi gerektiğini belirtti. “Şu ana kadar yürütülen barış çabaları, özellikle BAE gibi dış destekçileri masaya oturtmada başarısız oldu. Bu gerçekleşmeden savaşın sona ermesi pek mümkün görünmüyor” dedi. Sudan’da iç savaş devam ederken, BAE’nin RSF’ye desteği ve bölgedeki etkisi uluslararası kamuoyunda tartışma konusu olmaya devam ediyor.
ERDOĞAN, SUDAN-BAE GERİLİMİNİN ÇÖZÜMÜ İÇİN ARA BULUCULUK TEKLİF EDİYOR
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Sudan’ın askeri lideri General Abdülfettah Burhan ile yaptığı telefon görüşmesinde, Sudan ve BAE arasındaki gerilimin çözümü için ara buluculuk teklifinde bulundu. Bu hamle, Türkiye’nin kısa süre önce Etiyopya ve Somali arasında gerçekleştirdiği arabuluculuğun hemen ardından geldi. Görüşmede, Burhan, Türkiye’nin Sudan’da barış, istikrar, toprak bütünlüğü ve dış müdahalelere kapalı kalma konusundaki hassasiyetine vurgu yaptı. Ayrıca, Erdoğan’ın Ankara’da Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ve Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ile düzenlediği zirvede, bölgedeki gerginliğin azaltılması ve diplomatik görüşmelerin başlatılması hususunda ortak bir bildirinin yayımlanması da dikkat çekti.