Afrika kıtasında yaşlı nüfusun hızla artması, demans vakalarında belirgin bir yükselişe yol açıyor. Uganda’nın Kandago köyünde, 18 Kasım 2024’te yaşanan bir olay, bu zorluğun aileler üzerindeki etkisini gözler önüne serdi. Bir kadın, demans hastası annesinin bakımını üstlenirken çaresizlikle mücadele ediyor.
Köydeki bir gece, 87 yaşındaki Alice Ndimuhara evinin yandığını sanarak eşyalarını dışarı taşımaya başladı. Onu sakinleştiremeyen oğlu Herbert Rutabyama, tek çözümü annesini eve kilitlemekte buldu. “Bağırıyor, kapıya vuruyor” diyen 62 yaşındaki Rutabyama, yaşlı annesine bakmanın giderek imkânsızlaştığını söylüyor.
GÖZ ARDI EDİLDİ AMA HIZLA ARTMAYA DEVAM EDİYOR
Uzmanlara göre Afrika’da demans uzun süre göz ardı edildi. Bunun en önemli nedeni, kıtanın ortalama yaşam süresinin dünya ortalamasının gerisinde olmasıydı. Ancak artık yaşlı nüfus arttıkça teşhis sayısı da hızla yükseliyor. Her yeni teşhis, hem hasta hem de yakınları için büyük zorluklar getiriyor.
Uganda ve çevre ülkelerde demansla mücadele eden aileler çoğunlukla tek başına bırakılıyor. Çoğu bölgede hastalara yönelik sağlık hizmeti neredeyse hiç yok. Hatta birçok Afrika dilinde “demans” için bir kelime dahi bulunmuyor. Bu nedenle hastalık, kimi zaman büyücülükle veya ruhsal bozukluklarla ilişkilendiriliyor.
Uganda’nın batısında faaliyet gösteren Hristiyan yardım kuruluşu Reach One Touch One Ministries (ROTOM) ekipleri, zaman zaman köylere giderek yaşlıları ziyaret ediyor. Ndimuhara’yı muayene eden sağlık görevlileri, yaşlı kadının yemek yemediğini, güçsüz düştüğünü ve sürekli baş ağrısı çektiğini belirtiyor. Ziyaretçiler olmasa, günlerini çoğunlukla yatağında geçiriyor.
Rutabyama’nın babasına da bir süre önce aynı teşhis konmuş. Anne ve babasına aynı anda bakmak zorunda kalan oğlu, “Bakımlarıyla ilgilenmek gerçekten çok zor” diyor. Ndimuhara gündüzleri evden çıkıp kayboluyor, bazen bir sonraki köye kadar gidiyor. Geceleri ise halüsinasyonlar başlıyor. Oğlu, annesini kontrol altında tutmak için kapıları kilitliyor, pencereleri çiviliyor.
Birleşmiş Milletler’in yaşlı hakları özel raportörü Claudia Mahler, 2022’de yayımladığı raporda bazı ülkelerde yaşlıların odalara kilitlendiğini ya da ağaçlara bağlandığını belirtmişti. Bu uygulamalar Afrika’nın farklı bölgelerinde hâlen görülüyor.
TEDAVİSİ YOK VE BAKIMI OLDUKÇA ZOR BİR HASTALIK
Uzmanlar, demansın dünyanın en gelişmiş ülkelerinde bile çözümsüz bir sorun olduğuna dikkat çekiyor. Ancak Afrika’da durum çok daha ağır. Kıtada huzurevi sayısı yok denecek kadar az ve en yakını çoğu zaman günlerce mesafede bulunuyor. Maddi imkânları sınırlı olan aileler, bakım yükünü tek başlarına taşımak zorunda kalıyor.
Afrika’da yaşam süresinin uzaması bir yandan sevindirici olsa da beraberinde ciddi sağlık sorunlarını da getiriyor. Tedavi edilmeyen katarakt nedeniyle kör olanlar, tekerlekli sandalye bulamadığı için evine hapsolan yaşlılar ya da demansla mücadele eden aileler…
Tüm bu örnekler, kıtanın yaşlanan nüfusuna uygun sağlık sistemleri kurulmadıkça sorunların daha da büyüyeceğini gösteriyor.
Kaynak: Euro News