Türkiye, Afrika kıtasıyla siyasi, ekonomik, kültürel ve insani ilişkilerini son 20 yılda önemli ölçüde büyüttü. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sık sık kıtayı ziyaret etmesiyle birlikte diplomatik temsilciliklerin sayısı arttı, ticaret hacmi yaklaşık 9 kat büyüdü ve eğitimden savunmaya kadar birçok alanda iş birlikleri sağlandı. Türkiye, Afrika’da sadece yatırımcı ve ticaret ortağı olarak değil, aynı zamanda kalkınma ortağı ve güvenilir diplomatik aktör olarak öne çıkıyor.
AFRİKA’NIN STRATEJİK ÖNEMİ ARTIYOR
Afrika, genç nüfusu, geniş doğal kaynakları ve büyüyen tüketici pazarıyla küresel ilginin merkezine yerleşmiş durumda. Kıta, dünya altın rezervlerinin yüzde 40’ına, kobaltın yüzde 60’ına ve önemli miktarda petrol ve doğalgaz rezervine sahip. Ayrıca, Birleşmiş Milletler’deki oy gücüyle de küresel arenada da etkin bir rol oynuyor.
Afrika ülkeleri, Çin, ABD, AB, Hindistan ve Körfez ülkeleriyle ilişkilerini çeşitlendirirken Türkiye de bu süreçte çok boyutlu iş birlikleriyle dikkat çekiyor.
Türkiye, 2002’de sadece 12 olan Afrika’daki büyükelçilik sayısını 2024’te 44’e yükseltti. Aynı dönemde Ankara’daki Afrika büyükelçiliklerinin sayısı da 10’dan 38’e çıktı. Bu diplomatik yoğunluk, karşılıklı üst düzey temasları artırdı; son 5 yılda 500’den fazla karşılıklı ziyaret gerçekleştirildi.
AFRİKA’YI EN FAZLA ZİYARET EDEN LİDER
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugüne kadar 31 Afrika ülkesine 53 ziyaret gerçekleştirerek kıtayı en fazla ziyaret eden lider oldu. Bu diplomatik temaslar, ikili anlaşmaların sayısını da artırdı.
Türkiye’nin Afrika ile yaptığı anlaşmalar ise şu şekilde:
- 49 ülkeyle Ticari ve Ekonomik İş Birliği Anlaşması
- 32 ülkeyle Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
- 17 ülkeyle Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
- 35 ülkeyle Askeri Çerçeve Anlaşması
- 21 ülkeyle Askeri Eğitim İş Birliği Anlaşması
- 29 ülkeyle Savunma Sanayi İş Birliği Anlaşması
- Ayrıca 49 Afrika ülkesiyle İş Konseyi kuruldu.
TİCARET VE YATIRIMLAR HIZLA ARTIYOR
Türkiye’nin Afrika ile ticaret hacmi, 2002’de 4,3 milyar dolarken 2024 sonunda 36,6 milyar dolara yükseldi. Aynı dönemde Türk yatırımları da 67 milyon dolardan 10 milyar dolara çıktı.
Türk müteahhitler, kıtada bugüne kadar toplam 97 milyar dolar değerinde 2 bin 31 proje üstlendi. Türk Eximbank da Afrika Finans Kuruluşu’nun (AFC) davetiyle Aralık 2023’te Afrika dışından ilk sermayedar oldu.
ULAŞIM VE EĞİTİM ALANINDA İŞ BİRLİĞİ
Türk Hava Yolları (THY), Afrika’da 41 ülkede 62 şehre uçuş düzenliyor. Türkiye Bursları programı sayesinde 2024 itibarıyla yaklaşık 62 bin Afrikalı öğrenci Türkiye’de yükseköğrenim görüyor.
TİKA, kıtada 22 aktif ofisle kalkınma projeleri yürütürken;
Yunus Emre Enstitüsü (YEE) 15 ülkede 18 merkezde Türkçe eğitimi ve kültürel etkinlikler düzenliyor.
Türkiye Maarif Vakfı (TMV) ise 27 Afrika ülkesinde 230’dan fazla okulda yaklaşık 25 bin öğrenciye eğitim veriyor.
SAĞLIK VE İNSANİ YARDIM FAALİYETLERİ
Türkiye, Afrika’da sağlık alanında da kalıcı yapılar inşa etti.
Başlıca sağlık yatırımları:
- Somali’de Mogadişu Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi
- Sudan’da Nyala Hastanesi
- Nijer’de Nijer-Türkiye Dostluk Hastanesi
GÜVENİLİR BİR AKTÖR
Türkiye, Afrika Boynuzu bölgesinde barış ve istikrar için arabuluculuk rolü üstleniyor. 2013’ten bu yana Somali Federal Hükümeti ile Somaliland arasındaki barış sürecinde aktif olurken, 2024’te Etiyopya-Somali arasında Ankara Süreci’ni başlattı. Bu kapsamda, 11 Aralık 2024’te Ankara’da taraflar arasında Ankara Bildirisi imzalandı.
Kaynak: AA