Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Afrika kıtasının kitap endüstrisini ilk kez kapsamlı şekilde resmeden bir rapor yayımladı. Rapora göre, gerekli reformların hayata geçirilmesiyle Afrika’da yayıncılık sektörü 18,5 milyar ABD doları gelir potansiyeline sahip.
UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay, rapora ilişkin yaptığı açıklamada, “Afrika’nın büyük yazarlarının ve yeteneklerinin ardından kıta, yazılı kültür alanında ilerlemek için yatırımlara ihtiyaç duyuyor,” ifadelerini kullandı. Raporda, kitap ve okuma kültürünü güçlendirmek için kamu politikalarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
“Afrika Kitap Endüstrisi: Eğilimler, Zorluklar ve Büyüme Fırsatları” başlıklı rapor, Afrika’nın istihdam yaratan ve kârlı bir sektör oluşturmak için tüm gerekli imkânlara sahip olduğunu ortaya koyuyor.
YENİ EDEBİ YETENEKLER VE BÜYÜYEN PAZARLAR
Afrikalı yazarlar küresel ölçekte giderek daha fazla takdir görüyor. 2021 yılında, Nobel Edebiyat Ödülü Tanzanya’dan Abdulrazak Gurnah’a, Goncourt Ödülü Senegal’den Mohamed Mbougar Sarr’a, Booker Ödülü ise Güney Afrika’dan Damon Galgut’a verildi.
Her 116.000 kişiye yalnızca bir kitabevi, her 189.000 kişiye ise bir halk kütüphanesinin düştüğü kıtada, dijital platformlar kitaplara erişimi artırıyor. Snapplify ve Akoobooks gibi platformlar, e-kitap, sesli kitap ve çevrimiçi satış olanakları sunarak coğrafi ve altyapı engellerini aşıyor.
KİTAP FESTİVALİ KÜLTÜRÜ
Afrika’da yılda 270’ten fazla kitap fuarı ve edebiyat festivali düzenleniyor. 200’den fazla meslek kuruluşu tarafından desteklenen bu etkinlikler, kültürel açıdan önemli olduğu kadar sektörün gelişimi için de hayati bir rol oynuyor.
UNESCO, bu alandaki birçok girişimi destekliyor. 2017’de Gine’nin başkenti Conakry, 2023’te Gana’nın başkenti Accra ve 2026 için Fas’ın başkenti Rabat, Dünya Kitap Başkenti seçildi. Ayrıca UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na dahil edilen edebiyat şehirleri sayesinde yerel yayıncılık güçleniyor, okuma kampanyaları yaygınlaşıyor.
AFRİKA’NIN POTANSİYELİ NASIL DAHA VERİMLİ KULLANILABİLİR?
Afrika, küresel yayın gelirlerinin sadece %5,4’ünü oluşturuyor. 2023 yılında yaklaşık 597 milyon dolarlık kitap ithal eden kıta, sadece 81 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirebildi. 54 Afrika ülkesinin %90’ında telif hakkı ve yasal saklama dışında sektöre özel bir mevzuat bulunmuyor.
Ancak sektörün özellikle eğitim yayıncılığı alanında, yani küresel yayın pazarının yaklaşık %70’ini oluşturan alanda büyük ekonomik fırsatlar sunduğu ifade ediliyor.
UNESCO’NUN ÖNERDİĞİ 3 STRATEJİK ADIM:
Yasal ve kurumsal yapının güçlendirilmesi:
- Kitap endüstrisine özel yasaların çıkarılması
- Telif hakkı yasalarının güncellenmesi
- Ulusal kitap geliştirme kurulları ve yerel ISBN ajanslarının kurulması
Yerel pazarın güçlendirilmesi:
- Yayıncılık sektörünün sanayi politikalarına entegre edilmesi
- Finansal destek mekanizmalarının genişletilmesi
- Ders kitabı alımlarında yerel yayıncı ve içeriklerin önceliklendirilmesi
- İhracat teşviklerinin artırılması ve doğrudan yabancı yatırımın düzenlenmesi
Okuyucu kitlesinin ve erişimin genişletilmesi:
- Halk kütüphanelerine yatırım
- Dijital yayıncılığın desteklenmesi
- Ulusal okuma kampanyalarının başlatılması
- Okuma alışkanlıklarına dair düzenli veri toplanması