Türkiye, her yıl dünyanın dört bir yanından yüz binlerce yabancı öğrenci ağırlıyor. YÖK verilerine göre 2023–2024 döneminde yaklaşık 350 bin yabancı öğrenci Türkiye’de eğitim aldı. Bunların 60–70 bini Afrika ülkelerinden gelen öğrenciler. Afrika’dan en çok öğrenci aldığımız ülkeler ise Nijerya, Somali ve Sudan. Bu öğrenciler eğitimlerini ya Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı’nın (YTB) ve Türkiye Diyanet Vakfı’nın (TDV) sunduğu burs imkânlarıyla ya da kendi imkânlarıyla sürdürüyor. Öğrenciler başvuru sürecinde devlet ya da vakıf üniversitelerine başvurmak için iki farklı yol izliyor.
Devlet üniversiteleri genellikle Türkiye Bursları ya da TR-YÖS (Türkiye Yurt Dışından Öğrenci Kabul Sınavı) üzerinden öğrenci kabul ediyor. Vakıf üniversiteleri ise SAT, IB veya lise diploması gibi belgeleri kabul edebiliyor.
EN KAPSAMLI DESTEK: TÜRKİYE BURSLARI
YTB tarafından yürütülen Türkiye Bursları programı sayesinde yabancı öğrenciler, Türkiye’de eğitim aldıkları dönemde birçok imkândan ücretsiz faydalanabiliyor. Programa başvurabilmek için asgari %70 başarı şartı var ve başvuru çevrim içi yapılıyor. Adaylar tıpkı Türkiye’deki öğrenciler gibi bölüm ve üniversite tercihlerini sistem üzerinden seçiyor. Ardından niyet mektubu ve beraberinde istenen belgeleri de sisteme yüklüyor. Bu aşamada başvurular bir uzman komite tarafından değerlendiriliyor. Başvurusu kabul edilen adaylar yüz yüze mülakat öncesi sayısal bir test sınavına alınıyor. Son olarak test sonuçları değerlendirilip yüz yüze mülakat yapılarak başvuru süreci tamamlanıyor. Başarılı olan öğrenciler hem üniversite yerleşimlerini hem de yurt kayıtlarını YTB’nin yönlendirmesiyle tamamlıyor.
Yabancı öğrenciler için en kapsamlı burs olan Türkiye Bursları’nın imkânları arasında:
- Eğitimin başı ve sonunda ücretsiz uçak bileti desteği
- Ücretsiz yurt ya da öğrenci evi için kira desteği
- Eğitimlerinin ilk senesinde Türkçe dil öğrenim desteği
- Aylık burs desteği
- Sağlık sigortası imkânı yer alıyor.
Burs başvuru süreci oldukça titiz ilerliyor. Öğrencilerin başvurdukları programa göre istenen başarı düzeyi değişebiliyor. Türkiye’de bulundukları süre içinde birçok imkândan yararlanabilecek bu öğrencilerden C1 seviye Türkçe öğrenmeleri de bekleniyor. İlk sene bulundukları üniversitelerin Türkçe Öğrenim Merkezlerinde (TÖMER) eğitim almak zorundalar. Bu desteğin tamamı geri ödemesiz bir şekilde karşılanıyor. Bu burs, özellikle Afrika’dan gelen öğrenciler için Türkiye’yi cazip kılan en önemli etkenlerden biri.
TDV BURSLARI: İSLAMİ İLİMLERE YÖNELİK DESTEK
Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) da yabancı öğrencilere burs imkânı tanıyor. Özellikle İmam Hatip Liseleri, İlahiyat Fakülteleri ve dini ilimlerle ilgili bölümlerde okumak isteyen öğrenciler tarafından tercih edilebiliyor. Başvurular TDV’nin resmi internet sitesi üzerinden yapılıyor. Adaylardan pasaport, diploma, transkript ve niyet mektubu gibi belgeler talep ediliyor. Seçilen öğrenciler tıpkı Türkiye Bursları’nda olduğu gibi mülakat ve değerlendirme sürecinden geçiyor. Ardından kabul alan öğrencileri, anlaşmalı oldukları üniversitelerin ilgili bölümlerine yerleştiriyorlar.
TDV bursunun sunduğu imkânlar arasında:
- Eğitim boyunca ücretsiz barınma
- Yemek desteği
- Aylık burs ödemesi
- Sağlık sigortası
- Türkçe hazırlık eğitimi bulunuyor.
TDV bursları, özellikle dini eğitim almak isteyen Afrikalı öğrenciler için tercih edilebilecek önemli bir burs imkanı.
KENDİ İMKÂNLARIYLA TÜRKİYE’DE EĞİTİM ALAN ÖĞRENCİLER
Burs hakkı kazanamayan ya da özel üniversiteleri tercih eden Afrikalı öğrenciler, eğitim masraflarını kendileri karşılıyor. Bu öğrencilerin Türkiye’deki üniversitelere başvuru süreci Yabancı Öğrenci Sınavı (YÖS) üzerinden işliyor.
YÖS, Türkiye’deki birçok devlet üniversitesinin yabancı öğrenci kabulünde kullandığı sınav. Matematik, geometri ve mantık sorularından oluşan sınav, öğrencinin temel akademik becerilerini ölçüyor. Her üniversite kendi YÖS’ünü düzenleyebilir ya da diğer üniversitelerin YÖS puanlarını kabul edebilir. Bunun yanı sıra bazı üniversiteler, uluslararası sınav puanlarını (SAT, ACT), lise diplomalarını veya ülkelerin kendi ulusal sınav sonuçlarını da dikkate alabiliyor. Başvuru süreci genellikle çevrim içi yürütülüyor. Adaylardan pasaport, diploma, transkript ve dil yeterlilik belgeleri istenirken, kayıt sırasında noter onaylı tercüme ve denklik belgeleri de talep ediliyor. Kabul edilen öğrenciler öğrenim harçlarını ödeyerek kayıtlarını tamamlıyor.
Barınma konusunda ise seçenekler oldukça çeşitli fakat maliyetler öğrencinin sorumluluğunda. KYK yurtlarına başvurabiliyor, üniversite yurtlarını tercih edebiliyor ya da özel yurt ve kiralık evlerde kalabiliyorlar. Bu öğrenciler de aynı şekilde eğitimlerinin ilk senesinde TÖMER desteğiyle Türkçe öğrenebiliyor. Fakat Türkiye Burslarında olduğu gibi barınma, sağlık sigortası ve aylık burs gibi imkânlardan yararlanamıyor.
TÜRKİYE’DE YABANCI ÖĞRENCİ OLMAK
Türkiye’de eğitim alan öğrencilerin büyük kısmı İstanbul ve Ankara’da yoğunlaşsa da Anadolu’nun farklı şehirlerinde de çok sayıda yabancı öğrenci var. Öğrenciler, evlerinden binlerce kilometre uzakta eğitim almak için geldikleri bu ülkede farklı bir kültürle etkileşim hâlindeler. Türkiye’de eğitim alan öğrencilerin büyük bir kısmı ülkelerine geri dönerken Türkiye’ye büyük bir bağlılık duygusuyla veda ediyor. Türk misafirperverliği, ülkenin doğal güzellikleri ve özellikle Türk mutfağı yabancı öğrenciler için unutulmaz deneyimler arasında yer alıyor. Bu bağ ile ülkelerine döndüklerinde hem ülkelerinin kalkınmasında rol oynuyor hem de Türkiye ile doğabilecek iş fırsatlarına çok daha yakın duruyorlar. Bunların en büyük örneklerinden biri Somali. Somali’de devlet kademelerinden özel sektöre kadar birçok alanda Türkiye mezunu yer alıyor ve bu bağ sayesinde iki ülke arasında ticaret ve diplomatik bağ oldukça kuvvetli.
Bunun yanı sıra Türkiye’de son dönemde artan yabancı öğrencilerin hedef alındığı propagandalar da mevcut. Yanlış bilgilerin hızla yayılmasıyla başlayan bu durum, “YKS” gibi yalnızca Türkiye vatandaşlarının katılabildiği bir sınava yabancı öğrencilerin dâhil olduğu ve Türk öğrencilerin hakkını gasp ettikleri iddiasına dönüştü. Fakat bu durum gerçeği yansıtmıyor; yabancı öğrenciler yalnızca YÖS ya da Türkiye Bursları sayesinde üniversitelere yerleşebiliyor. Aynı zamanda toplumun bir kesiminin ırkçı söylemleri de doğrudan yabancı öğrencileri hedef alıyor. Asya ve Afrika’dan eğitim almak için gelen öğrenciler kötü deneyimler de yaşayabiliyor. Bu durum istisna olmakla beraber kötü niyetli kişiler tarafından zaman zaman büyütülmeye çalışılıyor. Fakat Türk halkının büyük bir çoğunluğu bu ırkçı tutumu benimsemiyor.
KARŞILIKLI FAYDA
Geçtiğimiz aylarda yayılan yabancı öğrencilerin “YKS” kontenjanlarını gasp ettiği iddialarının ardından YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, bu durumun bir söylentiden ibaret olduğunu ve gerçeği yansıtmadığını belirtmişti. Özvar, yabancı öğrencilere sunulan Türkiye Bursları programının veya YÖS ile kayıt olduklarını, aynı zamanda bu öğrencilerin ülkeye ciddi anlamda döviz kazandırdıklarını da belirtti.
Özvar, 198 ülkeden gelen 350 bin öğrencinin yalnızca 15 bininin burslu olduğunu ve geri kalanının kendi imkânlarıyla eğitim aldıklarını söyledi. Bu öğrencilerin ülke ekonomisine şimdiye kadar 3 milyar dolarlık bir katkı sağladığını da ekledi. Açıklamada:
“Yabancı düşmanlığı bu ülkenin yararına değildir. Mezun olan öğrenciler ülkelerine döndüklerinde birer kültür elçisi olarak Türkiye ile bağlarını sürdürmektedir. Onlar adeta birer kültür köprüsüdür.” ifadelerine yer verdi.