Kamerun doğumlu dünyaca ünlü sanat küratörü Koyo Kouoh, 57 yaşında hayatını kaybetti. Çağdaş sanat dünyasının en etkili isimlerinden biri olan Kouoh’un ani ölümü sanat camiasında büyük üzüntü yarattı. Ölüm nedeni kamuoyuyla paylaşılmazken, Kouoh’un İsviçre’de yaşamını yitirdiği bildirildi.
Kouoh, 2025 yılında düzenlenecek olan Venedik Bienali’nin başkanlığını üstlenmeye hazırlanıyordu. Bu göreve getirilmesiyle, etkinliğe liderlik edecek ilk Afrikalı kadın olarak tarihe geçecekti. Aynı zamanda Afrika kıtasının en büyük çağdaş sanat müzesi olan Güney Afrika’daki Zeitz MOCAA’nın direktörlüğünü yürütüyordu.
“ZEKASI, ZARAFETİ VE ESTETİĞİYLE ÖRNEK BİR SANATÇIYDI”
Kouoh’un ölümü sonrası pek çok sanatçı ve siyasetçiden taziye mesajları geldi. Güney Afrikalı sanatçı Candice Breitz, Kouoh’u “muhteşem zekâsı, bitmeyen enerjisi ve etkileyici zarafetiyle” andı. Nijeryalı görsel sanatçı Otobong Nkanga ise onu “sıcaklık, cömertlik ve parlaklık kaynağı” olarak tanımladı. İtalya Başbakanı Giorgia Meloni de Kouoh’un kaybının çağdaş sanat dünyasında büyük bir boşluk yarattığını söyledi.
SANATTAN ÖNCE İNSAN
Kouoh, 1967 yılında, zengin kültürel mirasıyla bilinen Orta Afrika ülkesi Kamerun’da dünyaya geldi. Çocukluğunu Douala kentinde geçiren Kouoh, 13 yaşında İsviçre’ye taşındı. Burada işletme ve bankacılık eğitimi almasına rağmen, kariyerini finans alanında sürdürmeyi reddetti. 2023 yılında New York Times’a verdiği bir röportajda “Kâra zerre kadar ilgim yok,” ifadelerini kullanmıştı. Bunun yerine bir süre sosyal hizmetlerde çalışarak göçmen kadınlara destek verdi ve zamanla sanat dünyasına adım attı.
1990’lı yıllarda İsviçre’de bir çocuk dünyaya getiren Kouoh, daha sonra üç çocuk daha evlat edindi. Zürih’teki yaşamdan sıkılan Kouoh, 1996 yılında Afrika’ya dönme kararı aldı. Senegal’in başkenti Dakar’da küratör olarak çalıştıktan sonra, kıtanın önemli bağımsız sanat merkezlerinden biri olan Raw Material Company’yi kurdu.
“BENİM YERİM DAKAR”
2019 yılında Zeitz MOCAA’nın direktörlüğüne getirilen Kouoh, kurumun krizle boğuştuğu bir dönemde görevi devraldı. Kurucu direktör Mark Coetzee, 2018 yılında personel tacizi suçlamaları sonrası görevden alınmış, ardından istifa etmişti. Kouoh, sadece bu skandalın değil, aynı zamanda pandeminin etkilerini de başarıyla yönetti. “Bu kurumu kurtarmak benim görevim haline geldi,” diyen Kouoh, Zeitz’in başarısız olmasının Afrika’daki sanat profesyonellerinin de başarısızlığı olarak algılanacağını düşündüğünü ifade etmişti.
Kouoh’un yönetiminde, Zeitz birçok övgüye değer sergiye ev sahipliği yaptı. Bunlardan biri olan When We See Us: A Century of Black Figuration in Painting adlı sergi, siyah sanatçıların son yüzyıldaki eserlerini bir araya getiriyor ve şu sıralar Brüksel’de sergileniyor.
“ÖLÜM BİR SON DEĞİL”
Kouoh, ölümünden yalnızca bir hafta önce Financial Times’a verdiği röportajda, Dakar’a olan bağını dile getirerek “Bugün Cape Town’dayım ama zihinsel olarak hâlâ Dakar’dayım. Orası benim için tek yer,” demişti. Aynı röportajda ölümle ilgili düşüncelerini de paylaşan Kouoh, “Ben ölümden sonraki yaşama inanıyorum. Atalarımızdan gelen siyah bir eğitimden geliyorum. Hayatın ya da ölümün evresi çok da önemli değil; ben enerjilere, ister yaşayan ister ölmüş olsun, kozmik güce inanıyorum,” ifadelerini kullanmıştı.
Zeitz MOCAA, Kouoh’un “ani” ölümüyle ilgili yaptığı açıklamada derin üzüntüsünü dile getirerek müzenin “bir süreliğine kapalı kalacağını” duyurdu.