Afrika, pamuk sektörünü küresel ölçekte rekabetçi ve katma değerli bir üretim ekosistemine dönüştürme eşiğinde bulunuyor. Mevcut projeksiyonlara göre, kıta 2026 yılına kadar uluslararası ve kıta içi pazarlara toplam 5,8 milyar avro değerinde pamuklu tekstil ürünü ihraç edebilir.Ancak bu büyük potansiyele rağmen, Afrika’nın mevcut ticaret yapısı, atıl kalan kaynaklar ve kaçırılan sanayileşme fırsatlarıyla gölgeleniyor. Kıta, büyük miktarda ham pamuk üretse de bunun %90’ını işlenmeden Asya’ya ihraç ediyor. Aynı zamanda Afrika’daki tekstil üreticileri, kullandıkları pamuk ipliği ve kumaşın %90’ından fazlasını kıta dışından ithal ediyor. Kıta içi pamuk ipliği ve kumaş ticareti ise sırasıyla yalnızca %7 ve %6 seviyelerinde seyrediyor.
SANAYİLEŞME VE İSTİHDAM İÇİN KAÇIRILAN FIRSAT
Bu dengesizlik sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal bir kayıp anlamına geliyor. Sanayileşme, istihdam yaratma ve bölgesel entegrasyon açısından büyük bir fırsatın boşa harcandığını gösteriyor.Afrika Pamuk ve Tekstil Sanayileri Federasyonu (ACTIF), 20 yıl önce kıtadaki pamuk ve tekstil tedarik zincirinde faaliyet gösteren paydaşları bir araya getirmek amacıyla kuruldu. Amerikan AGOA programı (Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası) tarafından desteklenen ACTIF, ABD pazarına yönelik güçlü ihracatları mümkün kılarak Kenya, Etiyopya, Lesotho ve Madagaskar gibi ülkelerde yüz binlerce doğrudan ve milyonlarca dolaylı istihdamın önünü açtı.
Ancak ACTIF, son yıllarda ivme kaybetti. Özellikle COVID-19 pandemisi, finansal yapısını daha da zayıflattı. İşleyen bir kurumsal temsil yapısı olmadan Afrika’nın pamuk ve tekstil sektörleri, yatırım koordinasyonu, politika savunuculuğu ve bölgesel tedarik zinciri entegrasyonunda ortak bir sesi kaybetmiş durumda.
YALNIZCA FUARLAR YETERLİ DEĞİL
Mısır’da her yıl düzenlenen “Destination Africa” gibi ticaret platformları, Afrikalı üreticilerle uluslararası alıcıları buluşturmada önemli rol oynasa da, bu tür girişimler tek başına yeterli değil. Afrika’nın ihtiyaç duyduğu şey; Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi (AfCFTA) çerçevesinde, sanayi politikaları ve bölgesel iş birliğine dayalı kapsamlı bir strateji. Yerel işleme kapasitesinin artırılması, kıta içi ticaretin teşvik edilmesi ve ACTIF gibi temsil organlarının yeniden canlandırılmasıyla, Afrika dışa bağımlılığını azaltabilir. Bu da ekonomik değerin kıta içinde kalmasını sağlar, özellikle kadınlar ve gençler için sürdürülebilir istihdam olanakları yaratır. Afrika’nın pamuk hikâyesi, tarlada sona ermek zorunda değil. Doğru yatırımlar, kurumsal destek ve ticaret reformlarıyla pamuk, kıtanın yeni bir sanayi uyanışının kumaşı olabilir.