Sıtma, Afrika’daki en ölümcül hastalıklardan biridir. Sıtma mevsimi bu ay Afrika’nın büyük bir kısmında başlıyor. Kıtanın en büyük ölümcül hastalığı olan sıtma, özellikle çocuklar için büyük bir tehdit oluşturuyor. Ancak Trump yönetiminin, USAID’in yabancı yardım sözleşmelerinin %90’ını sonlandırma kararı, bölgedeki sağlık yetkililerini dünyanın en yoksul toplumlarında felaket uyarısı yapmaya itti. Uganda’nın sıtma kontrol programını yöneten Dr. Jimmy Opigo, Associated Press‘e verdiği röportajda, USAID’in Ocak ayı sonlarında verdiği çalışma durdurma emirlerinin kendisini ve diğerlerini “felaket hazırlığına” odaklanmaya ittiğini söyledi. ABD, Afrika’daki sıtma ile mücadeledeki en büyük iki taraflı bağışçıdır.
SITMA İLACI VE AĞARTICIYA İHTİYAÇ DEVAM ETMELİDİR
Opigo, sivrisineklerle bulaşan bu hastalığı kontrol etmek için kullanılan sıtma ilaçları ve insektisit tedavisi yapılmış yatak ağlarının “bizim market alışverişlerimiz gibi olduğunu” söyledi. “Sürekli tedarik olmalı” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekti.
VAKA VE ÖLÜMLER ARTABİLİR
ABD’nin sona erdirdiği sözleşmelerle bu tedariğin azalmasıyla birlikte, Opigo, yılın ilerleyen dönemlerinde ciddi sıtma vakalarının artmasını bekliyor. Bu vakalar, organ yetmezliği gibi komplikasyonları içeren şiddetli sıtma vakalarını da kapsıyor. Henüz bir tedavisi bulunmayan bu hastalık, ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Afrika’nın bazı bölgelerinde uygulanan sıtma aşıları eksik olsa da, küresel bir aşı ittifakının desteğiyle devam etmesi bekleniyor. Washington merkezli Malaria No More, yeni yapılan modellemelere göre, sıtma kontrol zincirindeki sadece bir yıllık bir kesintinin dünya çapında 15 milyon ek vaka ve 107 bin ek ölüme yol açacağını belirtti. Ayrıca Trump yönetimine “bu hayat kurtarıcı programları, salgınlar kontrolden çıkmadan önce yeniden başlatması” çağrısında bulundu.
AFRİKA’DA 2023 YILINDA 597 BİN SITMA ÖLÜMÜ YAŞANDI
Dünya Sağlık Örgütü‘ne (WHO) göre, Afrika’nın 1.5 milyar nüfusu, dünya çapında tahmin edilen 597 bin sıtma ölümünün %95’ini oluşturuyor. Ayrıca sıtma ile en fazla etkilenen Afrika ülkeleri olan Nijerya, DR Kongo ve Uganda’daki sağlık çalışanları, ABD hükümetinin desteğinin sonlanmasının ardından bir dizi olumsuz etkiden bahsediyor. ABD, sadece bu üç ülkeye yılda yüz milyonlarca dolar yardımda bulunuyor ve bu yardımlar sıtma ile mücadele çabalarına büyük katkı sağlıyordu.
UGANDA’DA SİVRİSİNEK İLACININ TEDARİKİ DURDU
Opigo, ABD’nin sıtma kontrolü için yıllık 30 milyon ila 35 milyon dolar arasında yardım sağladığını belirtti. Hangi sözleşmelerin iptal edildiğini açıklamayan Opigo, saha araştırmalarının da etkilenmiş olduğunu söyledi. Uganda’daki bazı USAID fonları, uzak bölgelerdeki sivrisinek ilaçlama operasyonlarını finanse ediyordu. Bu operasyonlar, yağmur mevsimi öncesi, durgun suyun sivrisinek üreme alanı haline gelmesinden önce başlamak üzereydi. Ancak şu anda askıya alındı.
UGANDA’DA SITMA HASTALARI ARTMAKTA
Opigo, “Evleri yağmurlardan önce ilaçlamalıyız, çünkü sivrisinekler üremek için gelmeye başlıyorlar” dedi. Şu anda, her yıl birçok bölgede sıtma hastalarının uzun kuyrukları kliniklerin dışında görülüyor. Uganda Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü’ne göre, sıtma, ülkedeki ayaktan sağlık hizmetlerine başvuruların %30 ila %50’sini oluşturuyor.
NİJERYA VE KONGO’DA DURUM
Nijerya, dünya çapında sıtma vakalarının dörtte birini kaydediyor. Ancak, ABD ve diğer ülkelerin desteğiyle, 2000 yılından bu yana sıtma ile ilgili ölümler %55 oranında azaldı. Kongo’da, ABD hükümetinin sıtma kontrolüne sağladığı destek 2010’dan bu yana yaklaşık 650 milyon dolar olmuştur. Ancak, Kongo’daki sıtma ile mücadeledeki başarılar, ABD desteğinin kesilmesiyle tehdit altına giriyor. Bu da, geniş alanlara yayılmış olan ülkede hastalık salgınlarını takip etme çabalarını zorlaştırıyor.
DÜNYA SAĞLIK FONU DEVREYE GİRER Mİ?
Halk sağlığı çalışanları, USAID’in yokluğuna rağmen, bazı ABD fonlarının diğer gruplar aracılığıyla devam edeceği konusunda umutlu. Bu gruplardan biri de AIDS, Tüberküloz ve Sıtma ile Mücadele Küresel Fonu’dur. Ancak bu grup da ABD desteği alıyor ve yardım kesintileri konusunda henüz bir açıklama yapmış değil.Uganda’daki Opigo, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve Ulusal Sağlık Enstitüleri’nin yardım kaynakları olabileceğini söyledi. Ancak şunu da ekledi: “ABD ile ilişkileri çok dikkatli yönetmemiz gerekiyor.“