Kolombiya’nın Gazze’deki sivil ölümleri gerekçe göstererek İsrail’e kömür ihracatını durdurmasının ardından, Güney Afrika İsrail’in en büyük termik kömür tedarikçisi konumuna yükseldi. Uluslararası ticaret ve analiz şirketlerinin verilerine göre, Güney Afrika’nın İsrail’e kömür sevkiyatı son aylarda keskin biçimde arttı ve ülke İsrail’in enerji arzında kilit rol üstlendi.
Kpler, LSEG ve DBX Commodities verilerine göre Kolombiya, Ağustos ayında aldığı başkanlık kararıyla İsrail’e elektrik üretiminde kullanılan termik kömür sevkiyatını tamamen durdurdu. Bu kararın ardından Kolombiya’nın İsrail’e kömür ihracatı, Kasım ayında sona eren üç aylık dönemde sıfıra indi.
Kolombiya, İsrail’i Gazze’de çocuklar da dahil olmak üzere on binlerce Filistinlinin ölümünden sorumlu tutmuş ve bu gerekçeyle ihracat yasağını yürürlüğe koymuştu.
REKOR SEVKİYAT
Kolombiya’nın çekilmesiyle oluşan boşluğu hızla dolduran Güney Afrika, İsrail’e kömür ihracatını önemli ölçüde artırdı. Kpler verilerine göre, Güney Afrika’nın Kasım ayına kadar olan üç aylık dönemde İsrail’e yaptığı sevkiyat yıllık bazda yüzde 87 artarak 474 bin metrik tona ulaştı. Aralık ayında ise yaklaşık 170 bin tonluk yeni sevkiyat yapılması bekleniyor.
Güney Afrika Gelir İdaresi’nin resmi verileri de artışı doğruluyor. Buna göre, İsrail’e kömür ihracatı Ekim ayına kadar olan üç aylık dönemde yüzde 20 artarak 667 bin 442 tona çıktı. Bu rakam, Şubat 2017’den bu yana kaydedilen en yüksek üç aylık ihracat olarak öne çıkıyor.
”İKİ YÜZLÜLÜK”
Johannesburg Üniversitesi Sosyal Değişim Merkezi Direktörü Patrick Bond, Güney Afrika’nın İsrail’e artan kömür satışlarını sert sözlerle eleştirdi. Bond, durumu şu ifadelerle değerlendirdi:
“Bu derin ikiyüzlülüğü dört kelimeyle açıklayabiliriz: solcu konuş, sağcı davran.”
Bond’un aktardığına göre, 2023’ten bu yana Güney Afrika merkezli en az bir düzine kömür ihracatçısı İsrail’e elektrik üretiminde kullanılan kömür gönderiyor. Kpler verileri, Eylül ayından bu yana İsrail’in ithal ettiği tüm kömür kargolarının Güney Afrika’dan geldiğini ortaya koyuyor.
HÜKÜMETTEN AÇIKLAMA GELMEDİ
Güney Afrika Maden Bakanlığı, Reuters’ın konuya ilişkin yorum taleplerine yanıt vermedi. Ticaret Bakanı Parks Tau ise geçen yıl yaptığı bir açıklamada, İsrail’e yönelik olası yaptırımların ülkeyi Dünya Ticaret Örgütü kuralları çerçevesinde hukuki bir sürece sürükleyebileceğini söylemişti. Kolombiya’nın ihracat yasağının ise şu ana kadar herhangi bir ticari itirazla karşılaşmadığı belirtiliyor.
Kpler verilerine göre Güney Afrika, son dört yılda İsrail’e kömür sevkiyatını istikrarlı biçimde artırdı. 2025 yılında İsrail’e yapılan kömür ihracatının 2017’den bu yana en yüksek seviyeye ulaşması bekleniyor. Güney Afrika’nın, İsrail’in deniz yoluyla taşınan kömür pazarındaki payının 2024’e kıyasla üç katından fazla artarak yüzde 55’e çıkacağı öngörülüyor.
Buna karşın Kolombiya’nın, 2025’te İsrail’in yaklaşık 2 milyon tonluk toplam kömür ithalatının yüzde 42’sini karşılaması bekleniyor. Daha önce önemli bir tedarikçi olan Rusya’nın ihracatı ise bu yıl yalnızca 55 bin tonluk tek bir sevkiyatla sınırlı kaldı ve pazarın yüzde 3’ünden azını oluşturdu.
”KÖMÜR DÖNEMİ SONA ERİYOR”
DBX Commodities CEO’su Alexandre Claude, Kolombiya’nın ihracatının kısa ve orta vadede düşük kalacağını belirterek:
“Kolombiya kömürünün bir kısmı başka alıcılara yönlendirilecek. Ülkenin zaten oldukça çeşitlendirilmiş bir ihracat portföyü var.” dedi.
İsrail Ekonomi ve Enerji Bakanlıkları konuya ilişkin yorum yapmazken, devlet şirketi İsrail Elektrik Şirketi’nden üst düzey bir yetkili, ülkenin enerji politikasında kömürden çıkış sürecinin başladığını açıkladı. Yetkili:
“İsrail’de kömür dönemi sona erdi. Kömür ithalatını durduracağız. Ana enerji kaynağı olarak doğalgaz kullanacağız; kömür ise yalnızca acil durumlarda yedek kaynak olacak.” ifadelerine yer verdi.
Kaynak: Ajanslar