Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin (KDC) doğusundaki güvenlik durumu giderek kötüleşiyor. Ruanda destekli M23 isyancı grubu, son operasyonlarda yüzlerce Burundi askerini esir aldığını duyururken, bölgede çatışmaların daha da güneye yayılabileceği uyarısında bulundu. Aynı günlerde Fransa’da görülen bir dava ise Kongo’daki savaş suçlarıyla ilgili uluslararası adalet açısından kritik bir dönüm noktasına sahne oldu.
M23: YÜZLERCE BURUNDİLİ ASKER ESİR ALINDI
M23 tarafından atanan Güney Kivu Eyaleti Valisi Patrick Busu Bwa Ngwi, düzenlediği basın toplantısında, son çatışmalarda yüzlerce Burundili askerin esir alındığını açıkladı. Bwa Ngwi:
“Çatışmalar sırasında ele geçirdiğimiz yüzlerce Burundili askerimiz var ve onları evlerine geri göndermeyi amaçlıyoruz.” sözlerine yer verdi.
M23 yönetimi, Burundi güçlerinin Kongo’nyn doğusundan tamamen çekilmesini isterken, bu sürecin başlatılabilmesi için Burundi makamlarının resmi bir talepte bulunması gerektiğini vurguladı. Burundi yönetiminden konuya ilişkin henüz resmi bir açıklama yapılmadı.
UVİRA’NIN ELE GEÇİRİLMESİ BARIŞ SÜRECİNİ ZORA SOKTU
M23, geçtiğimiz hafta Burundi sınırına yakın stratejik öneme sahip Uvira şehri ele geçirdi. Bu gelişme, Kongo ve Ruanda liderlerinin ABD Başkanı Donald Trump ile Washington’da bir araya gelerek “Washington Anlaşmaları” olarak bilinen barış sürecine bağlılıklarını yinelemelerinden sadece günler sonra yaşandı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Ruanda’nın Kongo’nun doğusundaki faaliyetlerinin bu anlaşmaları ihlal ettiğini belirterek:
“Başkan’a verilen sözlerin tutulmasını sağlamak için harekete geçeceğiz.” açıklamasında bulundu.
Ruanda ise M23’e destek verdiği iddialarını reddediyor. Buna karşın Birleşmiş Milletler uzmanlar grubunun temmuz ayında yayımladığı raporda, Ruanda’nın isyancı grup üzerinde fiili komuta ve kontrol yetkisine sahip olduğu ifade edilmişti.
DAHA DA GÜNEYE İNEBİLİRLER
M23, Ocak ayında düzenlediği hızlı saldırılarla Kongo’nun doğusundaki en büyük iki şehri kısa sürede ele geçirmişti. Bu çatışmalarda binlerce kişi hayatını kaybederken, yüz binlerce sivil yerinden edildi. Busu Bwa Ngwi, Kongo ordusunun sivillere yönelik kötü muamele iddialarının sürmesi halinde, isyancıların zengin kobalt ve bakır yataklarına sahip Katanga eyaletine doğru güneye ilerlemekten çekinmeyeceklerini söyledi.
Kinşasa hükümeti tarafından görevlendirilen bir yetkili, Kongo ordusu ve müttefik güçlerin Uvira’nın 12 kilometre güneyindeki Makobola’dan çekildiğini ve kaybedilen bölgeleri geri almak için yeniden örgütlendiğini açıkladı. M23 kaynakları ise Makobola’nın isyancıların kontrolünde olduğunu savundu.
Uluslararası yardım kuruluşu Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), artan güvenlik tehditleri nedeniyle Uvira’nın yaklaşık 100 kilometre güneyindeki Baraka kentindeki faaliyetlerini askıya aldığını duyurdu. Kuruluş, çatışmaların siviller üzerindeki baskıyı ciddi biçimde artırdığına dikkat çekti.
FRANSA’DA ESKİ İSYANCIYA 30 YIL HAPİS
Kongo’daki gelişmelerle eş zamanlı olarak Fransa’da görülen bir dava, uluslararası adalet açısından tarihi bir kararın çıkmasına yol açtı. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde eski milletvekili olan ve M23’e katılan Roger Lumbala, Paris’teki bir mahkeme tarafından İkinci Kongo Savaşı sırasında işlenen insanlığa karşı suçlara iştirak etmekten suçlu bulunarak 30 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Mahkeme Başkanı Marc Sommerer, Lumbala’nın yargısız infazlar, işkence, cinsel kölelik, tecavüz, zorla çalıştırma, yağma ve insanlık dışı muamelelere yardım ve yataklık etmekten mahkûm edildiğini açıkladı.
İKİNCİ KONGO SAVAŞININ MİRASI
1998-2003 yılları arasında dokuz ülkenin dahil olduğu İkinci Kongo Savaşı’nda, açlık ve hastalıklar dahil olmak üzere 5 milyondan fazla insan hayatını kaybetti. Lumbala davası, bir Kongo vatandaşının bu savaşla bağlantılı suçlar nedeniyle ulusal bir mahkemede yargılandığı ilk örnek oldu.
Dava, Fransa’nın “evrensel yargı yetkisi” yasası kapsamında yürütüldü. Clooney Adalet Vakfı Hukuk Direktörü Yasmine Chubin, bu tür davaların, failler için “gidecek yer bırakmadığını” vurguladı. Mahkemede tanıklık eden mağdurlardan Pisco Paluku Sirikivuya ise karar sonrası:
“Bu kararı çok uzun zamandır bekliyorduk. Umarız Kongo halkına acı çektirenler için bir ders olur.” sözlerine yer verdi.
Kaynak: Ajanslar