Afrika’nın Sahel bölgesinde faaliyet gösteren El-Kaide bağlantılı JNIM başta olmak üzere birçok silahlı örgüt, Mali, Nijer ve Burkina Faso’da art arda yaşanan askeri darbelerin yarattığı otorite boşluğundan yararlanarak sahadaki varlığını genişletiyor. Devlet kurumlarının zayıflamasıyla birlikte güvenlik dengesi bozuluyor ve örgütlerin saldırı kapasitesi her geçen ay artıyor.
DEVLET YAPISI KIRILGAN HALE GELDİ
Sahel ve Sahra uzmanı Faslı Muhammed Et-Tayyar, bölgedeki güvenlik boşluğunun tarihi köklere sahip kırılgan devlet yapısıyla birleştiğinde “terör grupları için güvenli barınak” oluşturduğunu belirtiyor. Tayyar, darbeler nedeniyle güvenlik kurumlarının işlevsizleştiğini, uluslararası güçlerin çekilmesinin ise mevcut boşluğu daha da büyüttüğünü vurguluyor.
SIKLAŞAN SALDIRILAR VE TEHDİT ALANININ GENİŞLEMESİ
Özellikle JNIM’in eylül ayından bu yana Mali’ye yakıt taşıyan kamyonların girişini engellemesi, Senegal ve Fildişi Sahili’nden gelen araçlara yönelik saldırılar düzenlemesi dikkat çekiyor. Örgütün son haftalarda Bamako’nun eteklerine kadar ilerlemesi, bölgedeki güvenlik riskinin kritik seviyeye ulaştığını gösteriyor.
Tayyar, Sahel ülkelerinin sömürge mirası sınırlarla kurulmuş yapılar olduğunu, bu nedenle etnik ve kabilesel uyumun zayıf kaldığını belirtiyor. Yolsuzluk, kötü yönetişim ve Fransa, Rusya ile ABD arasındaki nüfuz mücadelesi, kurumların güçlenmesini engelleyerek krizi daha karmaşık hale getiriyor.
ÖRGÜTLERİN FİNANS KAYNAKLARI ÇEŞİTLİ VE GÜÇLÜ
Silahlı grupların fidye, zorla topladıkları harçlar ve altın, uyuşturucu ile akaryakıt kaçakçılığı üzerinden büyük finansal güç elde ettiği kaydediliyor. Tayyar, milyonlarca dolarlık bu gelirlerin örgütlere silah temini, yeni savaşçı çekme ve yerel liderleri satın alma imkânı verdiğini ifade ediyor.
GERİLLA TAKTİKLERİ DEVLETİ ZORLUYOR
Örgütlerin ani baskın ve pusuya dayalı gerilla taktikleri, düzenli orduların hareket alanını kısıtlarken, Sahra geçiş hatlarını kontrol etmeleri hem ekonomik hem de stratejik üstünlük sağlıyor. Toplumsal gerilimler ve devlet otoritesinin zayıflığı, bazı kabileleri örgütlerle yerel ittifaklara yöneltiyor.
GELECEK DAHA DA KARMAŞIK OLABİLİR
Tayyar, BM ve Fransız güçlerinin Mali’den çekilmesinin örgütlerin kuzey ve orta bölgelerde hızla güçlenmesine zemin hazırladığını belirtiyor. Burkina Faso’nun neredeyse yarısının merkezi otoritenin tam kontrolü dışında olması ve Nijer’de darbenin ardından Batı desteğinin azalması, örgütlerin etki alanını daha da genişletiyor.
Uzmanlara göre, DEAŞ’ın Büyük Sahra kolu ile El-Kaide bağlantılı JNIM arasındaki rekabet zaman zaman çatışmalara yol açsa da, Sahel bölgesinde güvenlik dengesi yakın vadede daha da belirsiz ve kırılgan bir hâle dönüşebilir.