Gine-Bissau’da seçmenler, bugün cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde oy kullanarmak için sandık başına gidiyor. Yaklaşık 2,2 milyon nüfusun yarısı sandığa gitme hakkına sahipken, 12 adayın yarıştığı cumhurbaşkanlığı seçiminde mevcut lider Umaro Sissoco Embalo da ikinci dönem için adaylığını sürdürüyor. Seçimler, yıllardır siyasi çekişmeler ve darbe girişimleriyle sarsılan Batı Afrika ülkesindeki kurumların geleceğini belirleyecek kritik bir dönemeç olarak görülüyor.
12 ADAY YARIŞIYOR
Cumhurbaşkanı Embalo, No Kumpu Gine-Bissau Cumhuriyetçi Platformu’nun desteğiyle yeniden seçilmek için yarışırken, ekonomik büyüme ve gençlere istihdam yaratma sözü veriyor. Diğer öne çıkan adaylar arasında 2014-2020 yıllarında görev yapmış eski Cumhurbaşkanı Jose Mario Vaz, PRS’in adayı Fernando Dias ve eski başbakanlardan Baciro Dja yer alıyor.
Fernando Dias, kampanyasında güvenliği sağlamayı ve “ulusal uzlaşıyı teşvik etmeyi” vaat ederken, eski lider Vaz ise kendisini “huzur ve barış adayı” olarak tanımlayarak seçilmesi halinde “çiftçilerin temel gelir kaynağı olan kaju fıstığının uygun fiyatla satılabilmesi için gerekli koşulları oluşturacağını” belirtti.
Ulusal Seçim Komisyonu Geçici Başkanı M’Bapi Cabi, seçmenlere çağrısında “oy kullanırken nezaket ve seçim kurallarına saygı” çağrısı yaparken, komisyonun “tam şeffaflık ve tarafsızlıkla” çalışacağını vurguladı.
DEMOKRASİ SINAVI
Control Risks analisti Beverly Ochieng, seçimin ülke demokrasisi için kritik olduğuna dikkat çekerek:
“Gine-Bissau’daki diğer birçok seçim gibi bu seçim de demokrasi sınavıdır; kurumlar, siyasi nüfuz ve özellikle muhalefet ile Devlet Başkanı Embalo arasındaki çekişmeler nedeniyle yıllar içinde büyük ölçüde zayıflatılmıştır.” ifadelerine yer verdi.
Ochieng, Embalo’nun kazanmasının muhtemel olduğunu ancak “gelecek yıllarda meşruiyet sorunlarıyla karşılaşabileceğini” söyledi. Ülkede 2020’den bu yana birçok darbe girişimi yaşanması, rekabetin derinliğini ve siyasi kutuplaşmayı yansıtıyor. Embalo, son olarak ekim ayındaki girişimin arkasında eski Başbakan Domingos Simoes Pereira’nın olduğunu iddia etmişti.
Pereira, PAIGC lideri olarak 2019 seçimlerinde Embalo’nun en güçlü rakiplerinden biriydi. Ancak bu yıl, “belgelerini geç teslim ettiği” gerekçesiyle yarıştan diskalifiye edildi. Pereira, bu seçimde Embalo’nun rakiplerinden Fernando Dias’a destek veriyor.
YENİ BAŞKANI BEKLEYEN ZORLUKLAR
Analist Ochieng’e göre ülkenin bir sonraki lideri, “yargı ve seçim komisyonu gibi kurumlara olan güveni yeniden tesis etmeyi”, siyasi tansiyonu düşürmeyi ve reformlara odaklanmayı öncelik haline getirmeli. Ochieng:
“Kurumları yeniden düzenlemek ve süreçlerde şeffaflığı sağlamak, iktidar için kritik olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Ayrıca, siyasi gerilimleri azaltmak adına ulusal diyalog ve muhalefetle uzlaşma arayışının gerekli olabileceğini söyledi.
MECLİS SEÇİMLERİ
Ülkede parlamento seçimleri de aynı gün yapılıyor. Toplam 14 siyasi grup, yasama koltukları için yarışıyor. Meclis, Cumhurbaşkanı Embalo’nun 2023’te “darbe girişimi planları” gerekçesiyle feshettiği günden bu yana kapalıydı. PAIGC, fesih öncesi son seçimlerin galibi konumundaydı.
Gine-Bissau, 1974’te Portekiz’den bağımsızlığını kazandığından bu yana birden fazla darbeye sahne oldu. Uzmanlar, seçim sonrası kurumlara yönelik baskı veya çekişmelerin sürmesi halinde yeni darbe girişimlerinin olabileceği uyarısında bulunuyor.
Kaynak: AA