Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Güney Afrika’nın Johannesburg şehrinde düzenlenen G20 Liderler Zirvesi’nde, “Kapsayıcı ve Sürdürülebilir İktisadi Büyüme” oturumunda yaptığı konuşmada küresel borç krizinden ticaretteki yavaşlamaya, kalkınma finansmanından ülkeler arası adaletsizliğe kadar birçok kritik konuya değindi. Erdoğan, özellikle düşük gelirli ülkelerin ağır borç yükü altında ezildiğini vurgulayarak, “adil ve eşit muamele” ilkesine dayalı yeni bir borç yaklaşımı çağrısında bulundu.
Erdoğan, Birleşmiş Milletler’in 2025 Borç Raporu’na atıf yaparak, küresel borçlanmanın ulaştığı boyutun özellikle kırılgan ekonomileri tehdit ettiğini belirtti.
“3,4 milyar insanın yaşadığı ülkelerde faiz ödemeleri, sağlık ve eğitim harcamalarını aşmış vaziyette.”
Düşük gelirli ülkelerin yüksek finansman maliyetleri ve daralan bütçe imkânları arasında sıkıştığını ifade eden Erdoğan, borç yeniden yapılandırma süreçlerinde “adil ve eşit muamele”yi desteklediklerini vurguladı. Türkiye’nin G20 Ortak Çerçevesi kapsamında Gana ve Etiyopya’nın borçlarının yeniden yapılandırılmasına verdiği katkının memnuniyet verici olduğunu belirterek, G20 ülkelerini daha fazla sorumluluk almaya çağırdı:
“Bu örnekten hareketle, kimsenin geride bırakılmadığı daha kapsayıcı bir küresel ekonomi için tüm G20’yi daha fazla sorumluluk üstlenmeye davet ediyorum.”
İŞ BİRLİĞİ ÇAĞRISI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, küresel ticaretin 2008 sonrası dönemde belirgin şekilde yavaşladığını hatırlattı:
“Küresel finans krizi öncesinde ticaret, küresel büyümenin en güçlü motoruyken… 1987-2007 arasında yıllık yüzde 7 artan dünya ticareti, 2008-2014 döneminde yüzde 3’lere gerilemiştir.”
Bu nedenle, uluslararası ticaret düzeninin kalkınmayı destekleyecek şekilde güçlendirilmesi gerektiğini söyleyen Erdoğan, özellikle Dünya Ticaret Örgütü’nün “özel ve lehte muamele” ilkesine bağlılığın önemine işaret etti. Ayrıca, sürdürülebilir tedarik zincirleri ve yeni politika araçlarının, küresel ticaretin yeniden canlanması için gerekli olduğunun altını çizdi.
YARDIM FONLARINDAKİ DÜŞÜŞE DİKKAT ÇEKTİ
Konuşmasında küresel kalkınma yardımlarındaki gerilemenin etkilerini de ele alan Erdoğan; 2024’te küresel kalkınma yardımlarının yüzde 9 düştüğünü, 2025’te bu düşüşün yüzde 17’ye ulaşmasının beklendiğini belirterek bunun Afrika kıtası için çok ciddi bir kayıp anlamına geldiğini söyledi.
Türkiye’nin tüm zorluklara rağmen “komşusu açken tok yatmayan” bir anlayışla hareket ettiğini vurgulayan Erdoğan, resmi kalkınma yardımlarının 2023’te 6,8 milyar dolardan 2024’te 7,4 milyar dolara yükseltildiğini hatırlattı.
“Bu yardımlarla hedeflenen menzile ulaşmak imkânsızdır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde yerel kaynakların harekete geçirilmesini sağlayacak yeni finansman modellerini önemsiyoruz.”
Erdoğan, küresel borçluluk oranının dünya hasılasının yüzde 324’üne ulaştığını, Türkiye’de ise bu oranın yüzde 89 düzeyinde olduğunu belirtti. Bu durumun Türkiye’ye hem yapısal dönüşüm hem de yatırım için “önemli bir mali alan” sağladığını ifade etti.