Madagaskar’da haftalardır devam eden gençlik protestoları, bu ayın başında beklenmedik bir şekilde askeri darbeyle sonuçlandı. Gösteriler sırasında ordu içinden bir albayın gençlerin safına geçip Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’yı görevini terk etmeye zorlaması, birçok kişi için hem umut hem de tedirginlik yarattı. Gençlik hareketinin önde gelen isimlerinden Olivia Rafetison, yaşananları “Kendimizi ilk kez güvende hissettik” sözleriyle anlattı. Rafetison:
“Albay bize, ‘Biz halkın yanındayız, size yardım edeceğiz’ dedi. Tüm Madagaskarlılar aynı amaçta birleşmişti.” sözlerine yer verdi.
Başkent Antananarivo sokaklarında su ve elektrik kesintilerine karşı başlayan protestolar, kısa sürede ekonomik sıkıntılar ve yolsuzluklara karşı tepkiye dönüşerek Cumhurbaşkanı Rajoelina’ya karşı bir halk hareketine evrildi.
Ancak birkaç gün sonra, ordu içinden gelen Albay Michael Randrianirina, ülke yönetimini devraldığını ilan etti. Rafetison:
“‘Halkı koruyacağız’ dediler, sonra birden ‘iktidarı biz aldık’ oldu. Tamamen karşı değilim ama kafam karışık.” sözlerine yer verdi
Randrianirina, protestoların Rajoelina’yı devirmesinden üç gün sonra, cuma günü yemin ederek Madagaskar’ın yeni devlet başkanı oldu. Ordu lideri, iki yıl boyunca sivil bir hükümetle birlikte yönetim süreceğini ve ardından seçim yapılacağını açıkladı.
Z KUŞAĞI: “DEĞİŞMESİ GEREKEN KİŞİ DEĞİL, SİSTEM”
Z Kuşağı Kolektifi adlı hareketin lideri Rafetison gibi birçok genç, Rajoelina’nın gidişinin ardından iktidarı askerin devralmasından dolayı karışık duygular yaşıyor. Rafetison:
“Darbenin ilk gecesinde albay bizi çağırdı, ‘Sizi dinliyoruz’ dedi. Ama askerler yorgundu, konuşmayı kısa kestiler. Umarım devamı gelir. Çünkü bu, mücadelenin sonu değil. Biz sadece bir liderin değil, sistemin değişmesini istiyoruz.” sözlerine yer verdi.
Madagaskar’ın ortalama yaşı 19 olan genç nüfusu, onlarca yıldır siyasi krizler ve kötü yönetimlerin yarattığı yoksullukla boğuşuyor. Rajoelina da 2009’da 34 yaşındayken bir darbeyle iktidara geldiğinde “gençlerin sesi” olarak görülmüştü. Ancak 50’li yaşlarına geldiğinde vaat ettiği refahı sağlayamadı.
Dünya Bankası verilerine göre, 1960’ta Fransa’dan bağımsızlığını kazanan ülkede kişi başına düşen milli gelir 2020’ye gelindiğinde neredeyse yarı yarıya azaldı. Bu süreçte ülke, çoğu ekonomik çöküşle sonuçlanan birçok askeri yönetim dönemi yaşadı.
Bugün Antananarivo’nun taş sokaklarında yoksulluk her yerde hissediliyor. Dilenciler, sokak satıcıları, geçim derdindeki insanlar…
Dinamik Madagaskarlı Öğrenciler Derneği’nden bir aktivist olan Alicia Andriana:
“Bu sistemden herkes bir şekilde yararlanıyor, halka ne olursa olsun umurlarında değil. Halk açlıktan ölse bile onlar için hiçbir şey ifade etmiyor.” ifadeleriyle eski sistemin işleyişini özetliyor.
“BİZ SADECE SU, ELEKTRİK VE YİYECEK İSTEDİK ”
Andriana, ordunun müdahalesine kısmen teşekkür ediyor ama sonuçtan tatmin değil:
“Hayır, henüz istediğimiz olmadı. Biz sadece her evde su, elektrik ve herkesin karnını doyurabileceği bir hayat istedik. Artık onların, Madagaskar’daki yaşamı gerçekten değiştirecek bir sistem kurması gerekiyor.”
Bazı gençlik grupları ise askeri yönetime karşı daha temkinli. 18 bin üyesi bulunan Gen-Z Tonga Saina adlı Facebook grubu, perşembe günü yaptığı açıklamada:
“Ordu, halkın değil sistemin çıkarlarını koruyor.” uyarısında bulundu.
Yolsuzlukla Mücadele Örgütü Transparency International Başkan Yardımcısı ve Madagaskarlı bir aktivist olan Ketakandriana Rafitoson, yaşananları şöyle değerlendiriyor:
“Darbeler demokrasi için hiçbir zaman iyi değildir. Ancak bu durumda, siyasetçilerin halkın taleplerini görmezden gelmesi, ardından gelen şiddetli baskılar ve sonunda cumhurbaşkanının kaçışı, ülkeyi bir çıkmaza soktu. Kan dökülmesini durdurmak ve sivil alanı yeniden açmak için organize bir askeri müdahale fiilen tek seçenek haline geldi.” ifadelerine yer verdi.
“GEREKİRSE YENİDEN SOKAKLARA DÖNERİZ”
Z kuşağının aktivistleri ise kazandıkları özgürlük alanını korumakta kararlı. 23 yaşındaki hareket sözcüsü Tolotra Andrianirina:
“Ordunun bizi dinleyip dinlemeyeceğinden emin değiliz ama umut ediyoruz. Ama dinlemezlerse yine sokaklara döneriz. Bir kez yaptık, gerekirse tekrar yaparız.”
Kaynak: Ajanslar